آیا بیماری خودایمنی قابل درمان است؟ چه عواملی باعث بروز بیماری خودایمنی می‌شوند؟ بیماریهای خود ایمنی زمانی بروز می‌کنند که سیستم ایمنی به اشتباه به سلول‌های سالم بدن حمله کند. بسته به نوع سلول این بیماری می‌تواند بر روی انواع بافت‌های بدن تأثیر بگذارد و موجب تغییر در عملکرد آن‌ها شود. در این مقاله با مجله کرفس همراه باشید تا اطلاعات مفیدی در اختیار شما قرار دهیم.
در ادامه می‌خوانیم:
- تعریف سیستم ایمنی و خوراکی‌های مفید برای تقویت آن
- عوامل بروز دهنده بیماری خودایمنی
- بررسی انواع بیماری خودایمنی : سلیاک، روماتیسم، لوپوس، گریوز، آدیسون، ام اس و …
- راهکارهای پیشگیری و کاهش علائم
اگرچه این بیماری‌ها معمولا قابل درمان نیستند اما روش‌های درمانی مختلفی وجود دارند که می‌توانند به بهبود علائم بیماری و جلوگیری از آسیب بیشتر به بدن کمک کنند.
در ادامه مقاله همراه ما باشید!
سیستم ایمنی چیست؟
سیستم ایمنی بدن شامل قسمت‌های مختلف بدن از جمله سلول‌های خونی خاص، پوست، مغز استخوان و سایر بخش‌ها می‌باشد که در راستای سلامتی بدن کار می‌کنند. سیستم ایمنی با شناسایی عوامل بیماری‌زا و سپس مبارزه با آن‌ها از شما در برابر عفونت محافظت می‌کند. با استفاده از تغذیه صحیح، آبمیوه‌های طبیعی برای تقویت سیستم ایمنی و انواع خوراکی‌های مفید در هرم غذایی میتوان تا حدودی از ابتلا به این بیماری‌ها جلوگیری کرد.
به هنگام ورود عوامل عفونت‌زا مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها به بدن، در اکثر موارد سلول‌های ایمنی قادرند بر آن‌ها غلبه کرده و عفونت را از بین می‌برند. به این واکنش اصطلاحا پاسخ ایمنی گفته میشود.
۱۴ خوراکی که سیستم ایمنی بدن شما را تقویت می‌کنند!
بیماری خود ایمنی زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به جای حمله به باکتری‌ها، ویروس‌ها یا سایر عوامل عفونت‌زا، به اندام‌ها و بافت‌های سالم حمله کند.
چه عواملی باعث بروز بیماری خودایمنی می‌شوند؟
هنوز علت بروز این بیماری مشخص نیست اما مطالعات نشان داده است که عامل ژنتیک در ابتلا بسیاری از افراد به بیماریهای خود ایمنی دخیل بوده است. فاکتورهای محیطی مانند عفونت، استرس، دارو، رژیم غذایی یا حتی اشعه ماوراء بنفش علائم بیماریهای خود ایمنی را تحریک می‌کنند. در مقابل کنترل فشار خون و سطح کلسترول، داشتن یک رژیم غذایی مغذی و ورزش منظم می‌توانند به پیشگیری از بیماریهای خود ایمنی و کنترل آن‌ها کمک کنند.
بیماریهای خودایمنی جزو بیماریهای مزمن به شمار میروند!
علائم بیماری خودایمنی و انواع آن‌ها
بیش از صد نوع بیماری خودایمنی مختلف وجود دارد که بیشتر آن‌ها دوره‌‌های طولانی مدتی دارند و شدت علائم آن‌ها با گذشت زمان تغییر می‌کند.
برخی از شایع‌ترین بیماریهای خود ایمنی عبارتند از:
۱. سلیاک (Coeliac)
در بیماران سلیاک سیستم ایمنی به گلوتن (gluten) موجود در گندم یا سایر غلات واکنش نشان داده و باعث التهاب در روده کوچک، نفخ شکم، اسهال و دردهای شکمی میشود. در حقیقت این حساسیت به گلوتن، به دلیل عدم توانایی بدن در تجزیه و هضم گلوتن می‌باشد. در بیماران سلیاک، بدن بعد از دریافت گلوتن، نوعی سم تولید می‌کند. این سم باعث از بین رفتن برجستگی‌های پرز مانند روده باریک میشود. بیماران سلیاکی چه بخورند؟ در اینجا بیشتر بخوانید!
علائم، عوامل خطر، درمان
۲. لوپوس (Lupus)
این بیماری باعث درد، التهاب و تورم در بسیاری از بخش‌های بدن از جمله پوست، عضلات، مفاصل، ریه‌ها، قلب و کلیه‌ها میشود. هنگامی که بدن به یکی از بیماریهای خودایمنی مانند بیماری لوپوس گرفتار میشود، سیستم ایمنی توانایی تشخیص موارد ناخواسته مانند میکروب‌ها را با بافت سالم بدن از دست می‌دهد. به این ترتیب سیستم ایمنی نمی‌تواند بین بافت طبیعی و سالم بدن و آنتی ژن‌ها تفاوت قائل شود. و به بدن حمله می‌کند.
در این مقاله بخوانید!
۳. آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی (Rheumatoid arthritis)
این بیماری استخوان‌ها و غضروف‌ها را مورد هدف قرار می‌دهد و باعث ایجاد مفاصل حساس، متورم و خشک میشود. التهاب و درد مفاصل از نشانه‌های رایج این بیماری مزمن هستند. این علائم ممکن است هم در هنگام تشدید بیماری و هم زمان بهبود آن پیدا شوند. از دیگر نشانه‌های بیماری روماتیسم، تورم و سفتی مفاصل و عملکرد سخت و نامناسب آن‌هاست. خوراکی‌های ممنوعه برای روماتیسم را در اینجا ببینید…
روماتیسم و هر آنچه که باید درباره آن بدانید! ، روماتیسم ارثی است؟
در این مقاله؟
۴. گریوز (Graves)
گریوز یک نوع بیماری خود ایمنی تیروئید است که در آن تیروئید بیش از حد فعال شده و منجر به اضطراب، تپش قلب، کاهش وزن و تحریک یا برآمدگی چشم میشود. همچنین بین این بیماری خودایمنی و ریزش مو نیز ارتباط مستقیم وجود دارد و یکی از علائم شایع آن می‌باشد. همچنین گاهی اوقات ممکن است افراد مبتلا به این بیماری دچار ضایعات پوستی ضخیم و قرمز رنگ در ناحیه ساق پا شوند. درباره بیماری گریوز در این مقاله اطلاعات بیشتری بخوانید!
۵. مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس (Multiple sclerosis)
این بیماری سیستم اعصاب مرکزی را تحت شعاع قرار داده و باعث بروز علائمی از جمله ضعف عضلانی، مشکلات حسی و حرکتی، اختلالات تعادل، مشکلات بینایی و در برخی موارد مشکلات شناختی میشود. ام اس بیماری است که دوران نهفتگی و عود کردن دارد. علائم آن در زمان عود کردن بیماری باعث مراجعه به پزشک و تشخیص آن میشود. بر اساس مطالعات انجام شده زنان دو تا سه برابر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
هرآنچه که درمورد بیماری ام اس باید بدانید!
ام اس نوعی بیماری خودایمنی است…
۶. دیابت نوع ۱
در این بیماری لوزالمعده قادر به تولید انسولین کافی برای کنترل سطح قند خون نبوده و در نتیجه باعث تشنگی، گرسنگی و تکرر ادرار میشود.
در اکثر افراد علائم و نشانه‌های مربوط به اختلالات خود ایمنی خیلی قبل‌تر از آن‌که به پزشک مراجعه کنند، در آن‌ها بروز کرده است. تشخیص بیماریهای خود ایمنی ممکن است زمان زیادی طول بکشد. زیرا برخی از علائم مانند خستگی و یا نداشتن حس خوب معمولاً توسط بسیاری از بزرگسالان احساس میشود. همچنین علائم نیز می‌توانند بعد از مدتی از بین بروند و دوباره ظاهر شوند. در بیشتر شرایط، هیچ آزمایشی وجود ندارد که تشخیص را تأیید کند.
۷. آدیسون (Addison)
اختلال آدیسون با نام نارسایی آدرنال یا همان نارسایی غده فوق کلیوی نیز شناخته میشود. این بیماری خودایمنی با کاهش توانایی غده فوق کلیوی در تولید دو هورمون حیاتی بدن یعنی کورتیزول و آلدوسترون همراه است. افراد مبتلا به این بیماری عموماً به درمان مادام العمر نیاز پیدا می‌کنند و باید به صورت مداوم هورمون‌ها و داروهای خاصی را مصرف کنند.
در اینجا بیشتر بخوانید!
۸. شوگرن (Sjogren)
بیماری سندرم شوگرن به عنوان یک اختلال خود ایمنی شناخته میشود و در حقیقت به خانواده بیماریهای مربوط به سیستم ایمنی بدن مانند سندرم روده تحریک پذیر و … تعلق دارد.
در بیماری سندرم شوگرن، غشای مخاطی و غدد ترشح کننده رطوبت و اشک چشم و دهان در عملکرد خود دچار مشکل می‌شوند و در نتیجه این اختلال، میزان اشک و بزاق تولید شده کاهش می‌یابد. در حقیقت در هنگام بروز سندرم شوگرن، گلبول‌های سفید خون که وظیفه حفاظت از بدن در برابر میکروب‌ها، باکتری‌های مضر و بیماری‌ها را دارند، به اشتباه به سلول‌های سالم تولید کننده بزاق و رطوبت حمله می‌کنند.
در اینجا….
۹. لنفوم روده (intestinal-lymphoma)
غدد لنفاوی و عروق مجموعه‌ای به نام سیستم لنفاوی را تشکیل می‌دهند. سیستم لنفاوی وظیفه گردش مایعات لنفاوی در بدن را بر عهده دارند. این مایعات لنفاوی حاوی گلبول‌های سفید خون هستند و با عفونت‌ها مقابله می‌کنند. لنفوم روده‌ای نوعی بیماری خود ایمنی به حساب می‌آید. این بیماری معمولا به صورت لنفوم روده باریک ایجاد میشود.
به طور کلی دو نوع اصلی لنفوم روده وجود دارند. لنفوم روده هوچکین و غیر هوچکین. بر اساس تحقیقات انجام شده، لنفوم غیر هوچکین سه برابر شایع‌تر از لنفوم هوچکین است. دانشمندان معتقدند که لنفوم هوچکین بیشتر تحت تاثیر مشکلاتی که برای سیستم ایمنی به وجود می‌آید، شکل می‌گیرد.
علائم، تشخیص، عوامل خطر و درمان
۱۰. بیماری واسکولیت (vasculitis)
التهاب عروق و رگ‌های خونی که در آن دیواره‌های رگ‌ها و عروق خونی ضخیم‌تر شده و باعث کاهش میزان خون عبوری از آن‌ها میشود و میزان خون رسانی به بخش‌ها و بافت‌های مختلف بدن کاهش پیدا می‌کند. به طور کلی ۹ نوع مختلف از بیماری واسکولیت وجود دارد که تفاوت آن‌ها در علت بروز بیماری، گروه سنی که در معرض خطر ابتلای بالاتری قرار دارند، شدت بیماری و برخی علائمی است که در افراد بیمار نمایان می‌شوند.
علائمی مانند: تب، سردرد، احساس خستگی شدید و دائمی، کاهش وزن ناگهانی، احساس درد در نواحی و اندام‌های مختلف بدن، مشکلات گوارشی، سرگیجه، ضعیف شدن ناگهانی حس شنوایی، شنیدن صدای زنگ مانند( اصطلاحاً زنگ زدن گوش)، بروز برخی مشکلات بینایی مانند دو بینی، احساس بی‌حسی و ضعف در دست‌ها و پاها و …
بیماریهای عفونی نظیر هپاتیت نوع B و C از دیگر محرک‌های احتمالی ایجاد کننده بیماری واسکولیت هستند.
علائم بیماری واسکولیت را در این مقاله بیشتر بشناسید….
آیا بیماری خودایمنی قابل درمان است؟
با وجود این‌که هیچ درمانی برای بیماری خودایمنی وجود ندارد اما رعایت موارد زیر می‌تواند برای افراد مبتلا مفید باشد:
۱. داشتن یک رژیم غذایی سالم
۲. حفظ وزن سالم
۳. خواب کافی و با کیفیت
۴. دستیابی به الگویی مناسب برای استراحت و ورزش
۵. در صورت امکان کاهش استرس و یافتن راه‌‌کار برای مقابله با استرس غیر قابل اجتناب
همچنین برخی داروهای خاص و تغییر سبک زندگی می‌توانند به بهبود علائم کمک کنند. به عنوان مثال، افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ انسولین تزریق می‌کنند. افراد مبتلا به بیماری خودایمنی که پوستشان را درگیر کرده است، باید مواردی را به هنگام قرار گرفتن در معرض آفتاب و استحمام رعایت کنند و از کرم و لوسیون‌های مناسب استفاده کنند. افراد مبتلا به سلیاک نیز باید یک رژیم غذایی بدون گلوتن را در پیش بگیرند.
بیماریهای خود ایمنی در برخی افراد ممکن است خفیف باشند. درحالی که گروهی دیگر از مبتلایان به این بیماری ممکن است نیازمند مراقبت و صرف وقت بیشتری برای کنترل بیماری خود باشند. اما با این حال، اکثر افراد مبتلا به بیماریهای خود ایمنی قادرند تا یک زندگی کامل و لذت‌بخش داشته باشند.
بروز بیماریهای خودایمنی ممکن است موجب ایجاد برخی بیماریهای پوستی نظیر برص یا پیسی شود. بیماری پوستی برص یا پیسی زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های تولید کننده رنگدانه‌های پوست از بین بروند و یا نتوانند ملانین تولید کنند. که به صورت لکه‌های سفید رنگ روی پوست نمایان میشود و ممکن است در هر قسمتی از پوست بدن به وجود بیاید. معمولا به مرور زمان این لکه‌های سفید رنگ بزرگ‌تر می‌شوند.
توصیه نهایی
اگر نگران هستید که به بیماری خود ایمنی مبتلا شده باشید جهت اطمینان خاطر بهتر است به پزشک مراجعه کنید. او شما را معاینه کرده و علائمتان را با دقت بررسی خواهد کرد و ممکن است آزمایش خون، اشعه ایکس، MRI یا بیوپسی (نمونه برداری) نیز برای شما تجویز کند. همچنین در صورت نیاز شما برای بررسی بیشتر یا مشاوره جهت گزینه‌های درمانی دیگر به یک متخصص ارجاع می‌دهد.
