کیست شکلاتی یا کیست هموراژیک (آندومتریوما) نوعی کیسه‌های غیرسرطانی و خوش خیم هستند که از مایعات پر می‌شوند. این نوع کیست در اعماق تخمدان تشکیل شده و رنگ قهوه‌ای و شبیه به شکلات ذوب شده دارند. به همین به آنها کیست شکلاتی یا آندومتریوم هم گفته می‌شود. رنگ قهوه‌ای آن از خون قاعدگی و بافت قدیمی است و حفره کیست را پر می‌کند. این نوع کیست ممکن است در یک تخمدان یا در هر دو ایجاد شود. در ادامه با کرفس همراه باشید تا بیشتر به علت بوجود آمدن کیست شکلاتی و راه درمان آن بپردازیم.
کیست شکلاتی چیست؟
کیست هموراژیک یا آندومتریوما و یا همان کیست‌های شکلاتی در ۲۰ تا ۴۰% از زنانی که آندومتریوز دارند، ایجاد می‌شود. آندومتریوز یک اختلال شایع است که در آن پوشش رحم (آندومتر)، در خارج از رحم و روی تخمدان‌ها، لوله‌های رحمی و سایر مناطق دستگاه تولید مثل رشد می‌کند. رشد بیش از حد این پوشش باعث درد شدید و گاهی هم ناباروری می‌شود.
علائم کیست شکلاتی چیست؟
کیست تخمدان هموراژیک در برخی از بانوان بدون علامت است. اما در برخی هم علائمی را ایجاد می‌کند که البته به شدت و تعداد کیست‌ها بستگی دارد. اندازه کیست‌ها بین ۲-۲۰ سانتیمتر است. به طور کلی علائم کیست تخمدان عبارت است از:
- قاعدگی دردناک
- درد لگن که مربوط به چرخه قاعدگی نیست
- دوره‌های نامنظم
- درد در هنگام رابطه جنسی
- ناباروری برای برخی از زنان
در صورتی که این نوع کیست پاره شود، درد شدید و ناگهانی را در شکم و جایی که کیست قرار دارد، ایجاد می‌کند. پارگی کیست در بسیاری از مواقع به مراجعه اورژانسی پزشک نیاز دارد.
علت بوجود آمدن کیست شکلاتی
در مورد اینکه کیست هموراژیک یا آندومتریوما چطور ایجاد می‌شود، بحث‌های زیادی وجود دارد. پوشش داخلی این کیست‌ها همانند پوشش داخلی رحم عمل می‌کند. وقتی در اثر پریودهای ماهانه، هورمون‌های زنانه نامنظم می‌شود، این کیست‌ها ایجاد می‌شود. بافت‌های اضافه پریودی در حفره کیست گیر می‌کند و باعث ایجاد کیست شکلاتی می‌شود. این نوع کیست باعث ایجاد التهاب شده و تخمدان‌ها را درگیر می‌کند.
راه تشخیص کیست هموراژیک یا آندومتریوما
بررسی علت بوجود آمدن کیست شکلاتی چندان مدنظر نیست و بیشتر باید تشخیص داده شود. اگر علائم این عارضه را داشته باشید، پزشک برای شما سونوگرافی را تجویز می‌کند. درد لگن مهم‌ترین علامت این عارضه است. سونوگرافی به راحتی کیست‌ها را نشان می‌دهد. حتی لازم نیست نوع کیست تشخیص داده شود. همین که تعداد و اندازه آنها دیده شود، پزشک برای شما دارو تجویز می‌کند.
پزشکان برای تشخیص قطعی این بیماری، مایعات و بقایای داخل کیست را خارج می‌کند. این کار عموما با نمونه‌برداری از طریق سوزن بیوپسی انجام می‌شود.
کیست اندومتریوما خطرناک است؟
برخی از کیست‌های شکلاتی ممکن است سرطانی باشند. در یک بررسی در سال ۲۰۰۶ مشخص شد کمتر از ۱ درصد از کیست‌ها سرطانی هستند. همچنین کیست در صورت پیش‌روی مانع از باروری زنان می‌شود.
آیا کیست آندومتریوما درمان دارد؟
درمان کیست شکلاتی به عوامل زیادی بستگی دارد که عبارتند از:
- سن بیمار
- میزان پیشرفت کیست‌ها
- وضعیت تخمدان‌ها و اینکه آیا هر دو تخمدان تحت کیست قرار گرفته‌اند
- آیا قصد باردار شدن دارید؟
اگر کیست کوچک باشد و علائمی هم نداشته باشد، پزشک بیشتر روش‌های مراقبت را توصیه می کند. البته در مواردی هم داروهای ضدبارداری برای جلوگیری از تشکیل کیست تجویز می‌شود. این داروها به کنترل درد و کاهش رشد کیست کمک می‌کند اما نمی‌توان آن را درمان کند.
جراحی یا عمل سیستکتومی تخمدان یکی از روش‌های درمان کیست شکلاتی است. این روش زمانی کاربرد دارد که سایز کیست‌ها از ۴ سانتیمتر بزرگتر باشد و فرد به علائم دردناکی مبتلا شود.
چگونه کیست شکلاتی را از بین ببریم؟
اگر میزان کیست‌ها زیاد شده باشد، چاره‌ای جز جراحی وجود ندارد. در چنین مواردی توصیه می‌شود به سراغ روش‌های جراحی سبک مثل لاپاراسکوپ بروید. در این روش یک لوله باریک و بلند که در انتهای آن یک دوربین و نور قرار دارد، به پزشک کمک می‌کند از طریق یک برش کوچک، کیست‌های شکلاتی را از بین ببرد.
البته جراحی باید با مهارت بالایی انجام شود. زیرا به بافت تخمدان آسیب می‌زند. اما توجه داشته باشید محیط سمی و التهابی که در نتیجه کیست شکلاتی ایجاد می‌شود، بیشتر از جراحی به باروری آسیب می‌زند.
کیست‌های شکلات چه تاثیری در باروری دارند؟
کیست هموراژیک یا آندومتریوما می‌تواند به بافت سالم تخمدان‌ها حمله کند و باعث آسیب این ناحیه شود. این می‌تواند تهدید جدی برای باروری زنان باشد. اگر به موقع کیست تشخیص داده شود، به راحتی می‌توان آن را از بین برد و قدرت باروری را به حالت طبیعی برگرداند.
با این حال گفته می‌شود زنانی که کیست شکلاتی را تجربه می‌کنند، احتمال باروری آنها نسبت به سایر زنان کاهش می‌یابد. با این حال که کیست به تخمدان‌ها آسیب وارد می‌کند، باز هم زنان مبتلا به آن قادر به باردار شدن هستند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ بر روی زنانی که چرخه قاعدگی منظم داشتند و یکبار هم کیست شکلاتی را تجربه کرده بودند، صورت گرفت. نتایج نشان می‌داد ۴۳ درصد از آنها به طور طبیعی می‌توانند باردار شوند. این زنان به مدت ۴ سال تحت مطالعه و بررسی بودند.
منبع: healthline
