عملکرد هورمون سروتونین | علت کم شدن هورمون سروتونین در مغز
تابه‌حال برایتان پیش آمده است که بدون دلیل بداخلاق شوید؟ هورمون‌هایی که در بدن هستند نقش مهمی را در کنترل خلق و خوی ما ایفا می‌کنند. یکی از این هورمون‌ها، هورمون شادی سروتونین است. سروتونین به عنوان یک انتقال دهنده عصبی عمل می‌کند. وجود آن در بدن ارتباط نزدیکی با سلامت روان دارد. تنظیم اشتها، هضم غذا، سلامت استخوان‌ها و حتی میل جنسی با این هورمون مرتبط است. در ادامه به عملکرد و علت کم شدن هورمون سروتونین در مغز می‌پردازیم.
نحوه عملکرد هورمون سروتونین
سروتونین به عنوان ۵-هیدروکسی تریپتامین یا ۵-HT هم شناخته می شود. این ماده می‌تواند سیگنال‌هایی را بین سلول‌های عصبی (نورون) رد و بدل کند. در نتیجه با وجود این هورمون شما احساس بهتری دارید. خلق و خو، خواب، سلامت بدن و حتی میل میل جنسی‌تان با وجود هورمون شادیآور سروتونین تنظیم می‌شود.
سروتونین در مغز به تنظیم خلق و خو و تقویت حافظه کمک زیادی می‌کند. البته این هورمون شادی آور در سایر قسمت‌های بدن نیز وجود دارد. همانند هورمون دوپامین که با روده ارتباط نزدیک دارد، هورمون سروتونین هم با باکتری‌های مفید روده در ارتباط است. در واقع روده‌ها مهم‌ترین بخش در تولید این هورمون هستند.
نقش هورمون سروتونین در بدن
هورمون شادی سروتونین می‌تواند به تنظیم خواب، عملکرد جنسی، سلامت استخوان‌ها و لخته شدن خون کمک زیادی کند. با کمبود هورمون سروتونین در بدن شما بی‌دلیل بداخلاق و عصبی می شود. هم غذا هم تا حد زیادی به وجود این هورمون شادیآور بستگی دارد.
به طور کلی نقش هورمون سروتونین در بدن را می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد:
تاثیر سروتونین در گوارش
سروتونین به عملکرد طبیعی روده کمک می‌کند. کمبود هورمون سروتونین باعث افزایش اشتها می‌شود. در واقع شما دیرتر از سیرشدن خود مطلع می‌شوید. در نتیجه بیش از حد نیاز بدن غذا می‌خورید. این روند به مرور زمان باعث چاقی می‌شود. افزایش سطح این هورمون هم باعث حالت تهوع می‌شود.
اگر بی‌دلیل داروهای حاوی سروتونین مصرف کنید، در هضم غذا دچار مشکل می‌شوید. حالت تهوع و استفراغ یکی از نتایج مصرف خودسرانه این داروهاست.
تنظیم میزان خواب
یک نقش هورمون سروتونین در بدن تنظیم میزان خواب است. البته این هورمون به‌تنهایی این وظیفه را برعهده ندارد. بلکه دوپامین و ملاتونین هم در تنظیم خواب ایفای نقش می‌کند. اما ملاتونین بدون سروتونین قادر به تنظیم چرخه خواب نیست. مغز بخش‌های خاصی دارد که هنگام خوابیدن بدن را کنتزل می‌کند. همین قسمت‌ها با گیرنده‌های سروتونین در ارتباط هستند.
لخته شدن خون با کمک سروتونین
یک عملکرد هورمون سروتونین در بدن، کمک به لخته شدن خون در زمان آسیب بافتی است. اگر قسمتی از بدن بریده شود، سلول‌های پلاکت موجود در خون برای بهبود زخم، سروتونین آزاد می‌کنند. افزایش سطح این هورمون باعث تنگ شدن عروق کوچک (آرتریول) شده و گردش خون را قطع می‌کند.
استحکام استخوان‌ها
یک نقش هورمون سروتونین در بدن کمک به افزایش استحکام استخوان‌هاست. تحقیقات زیادی ثابت کرده است که سطح بالای این هورمون در روده با گردش خون به قسمت‌های مختلف بدن می‌رود. در نتیجه شرایطی را ایجاد می‌کند که از پوکی استخوان پیشگیری می‌شود.
تاثیر در میل جنسی
یکی دیگر از تاثیرات سروتونین در بدن، تنظیم میل جنسی است. به طوری که تعداد دفعات، شدت و یا کاهش این میل تا حد زیادی به میزان سروتونین در بدن بستگی دارد. به همین دهید برخی از داروهای حاوی سروتونین که برای درمان افسردگی تجویز می‌شوند، باعث کاهش میل جنسی می‌شوند. زیرا افزایش سطح سروتونین با کاهش میل جنسی همراه است.
علت کم شدن هورمون سروتونین در مغز
دلایل زیادی وجود دارد که باعث پایین آمدن سروتونین در مغز می‌شود. افسردگی، اختلالات خلقی و بی‌خوابی از نتایج کمبود هورمون سروتونین در بدن است. محققان هنوز دلیل مشخصی برای کاهش این هورمون را کشف نکرده‌اند. با این وجود گفته شده در بسیاری از مواقع کمبود مواد غذایی و ویتامین‌ها باعث کاهش این ماده مغذی می‌شود.
به عنوان مثال یک علت کم شدن هورمون سروتونین در مغز کاهش ویتامین B6 و ویتامین D است. تریپتوفان نوعی اسید آمینه ضروری است که به افزایش سروتونین در بدن کمک می‌کند. اما قسمت جالب ماجرا آنجاست که این ماده فقط از طریق رژیم غذایی تأمین می‌شود.
یک دلیل دیگر که باعث کاهش این هورمون می‌شود، کاهش گیرنده‌های سروتونین کافی در مغز است. وقتی نورون‌ها به خوبی عمل نکنند، حتی اگر میزان زیادی هورمون سروتونین در روده ترشح شود، جذب و تجزیه نمی‌شود.
چگونه سروتونین بدن را افزایش دهیم؟
یکی از راه‌ها مصرف داروهای حاوی سروتونین است که البته فقط با تشخیص و تجویز روانپزشک قابل مصرف هستند. مصرف خودسرانه این داروها عواقب جبران‌ناپذیری را به دنبال دارد.
از نظر ما بهترین راه استفاده از توصیه‌های طب سنتی است. هورمون سروتونین در مواد غذایی موجود است و اگر برنامه غذایی خود را به درستی تنظیم کنید، دچار کمبود این هورمون نمی‌شوید. نورخوشید حاوی مقدار زیادی ویتامین D است. روزانه به مدت ۲۰ دقیقه در مقابل نور آفتاب قرار بگیرید.
غذاهای حاوی تریپتوفان، ویتامین B6، ویتامین D و اسیدهای چرب امگا ۳ هم می‌تواند به افزایش هورمون سروتونین در بدن کمک کند. از جمله غذاهای مفید برای افزایش سروتونین در بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- موز
- لوبیا (مانند نخود، کلیه، چیتی و لوبیای سیاه)
- تخم مرغ
- سبزیجات برگ دار (مانند اسفناج وکلم پیچ)
- آجیل و دانه (مانند گردو و دانه کتان)
- ماهی روغنی و چرب (مانند ماهی آزاد، ماهی تن و ماهی خال مخالی)
- غذاهای پروبیوتیک / تخمیر شده (مانند ماست و پنیرتوفو)
- بوقلمون
