کلسترول چیست؟

اغلب ما در مورد کلسترول چیزهای پراکنده‌ای را از اطرافیان خود شنیده‌ایم. تقریبا همه‌ی ما نیز می‌دانیم که میزان کلسترول بالای خون، می‌تواند باعث بروز بیماری‌های مختلفی چون مشکلات قلبی شود. اما نکته‌ی حائز اهمیت این است که آیا هیچ‌کدام از ما به معنای دقیق می‌دانیم که کلسترول چیست؟ آیا کلسترول خون، مطلقا برای بدن زیان‌آور است یا فوایدی نیز می‌تواند داشته باشد؟ کلسترول بد و خوب به چه می‌گویند!؟ آیا باید مقدار کمی کلسترول مصرف کنیم؟

تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا به پاسخ این دست سوالات خود برسید.

کلسترول یک ترکیب استرولی است که ظاهری مومی شکل (مشابه موم شمع) دارد. استرول نوعی چربی موجود در بافت خون انسان‌ها و حیوانات است. بدن انسان مقدار زیادی از کلسترول مورد نیاز خود را در کبد تولید می‌کند. مقادیر دیگر کلسترول نیز، از طریق مواد غذایی چون محصولات لبنی، گوشت گاو، مرغ، تخم‌مرغ یا سایر محصولات حیوانی وارد بدن می‌شود.

اگرچه بسیاری از ما تصور می‌کنیم که کلسترول برای بدن صرفا ضرر و زیان به همراه دارد اما باید گفت که کلسترول وظایف مهم و حیاتی را نیز در بدن به عهده دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.

·       بدن شما برای تامین ویتامین D مورد نیاز خود به کلسترول احتیاج دارد. در حضور خورشید، کلسترول به ویتامین D تبدیل می‌شود.

·       کلسترول توسط سلول‌های عصبی برای عایق‌سازی و حفظ مایع‌های سلولی استفاده می‌شود.

·       کلسترول نقش حیاتی در تولید نمک‌های صفراوی دارد که به فرآیند هضم و گوارش چربی‌ها کمک می‌کند.

·       کلسترول برای ساخت تعدادی زیادی از هورمون‌های حیاتی مانند هورمون استرس کورتیزول و هورمون‌های جنسی مانند تستوسترون، پروژسترون و استروژن ضروری است.

·       سلول‌ها برای حفظ یا تغییر دمای خود به کلسترول احتیاج دارند.

احتمالا با خواندن وظیفه‌های حیاتی که کلسترول بر عهده دارد از خود بپرسید اگر نقش کلسترول در بدن انسان به این اندازه حیاتی است، چرا گاهی از آن به عنوان کلسترول خوب و گاهی به عنوان کلسترول بد نام برده می‌شود؟

همانطور که پیش‌تر متوجه شدیم وظیفه تولید کلسترول در بدن به عهده‌ی کبد است. اما این کلسترول اجازه عبور آزادانه در جریان خون را ندارد. در عوض کبد کلسترول‌ها را به لیپوپروتئین‌هایی (lipoproteins) تبدیل می‌کند که می‌توانند در خون جریان پیدا کنند. لیپوپروتئین‌ها مانند اتوبوس‌های رفت‌وآمدی هستند که کلسترول و چربی‌های دیگر مانند تری‌گلیسیرید، ویتامین‌های محلول در چربی و سایر مواد را از طریق جریان خون به سلول‌هایی که به آنها نیاز دارند، حمل می‌کنند.

به طور کلی سه نوع لیپوپروتئین وجود دارد که براساس میزان پروتئین آنها در ارتباط با مقدار کلسترول طبقه‌بندی می شوند.

(HDL (High-density lipoproteins از سطح بالاتری از پروتئین و سطح پایین‌تری از کلسترول تشکیل شده است. HDL همان چیزی است که ما به عنوان کلسترول خوب به خاطر داریم. HDL به صورت بالقوه می‌تواند بدن را در برابر بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و … محافظت کند.

(LDL (Low-density lipoproteins از سطح بالاتری از کلسترول و سطح پایین‌تری از پروتئین تشکیل شده است و به عنوان کلسترول بد از آن یاد می‌شود. برخلاف HDL، افزایش سطح LDL باعث بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود.

(VLDL (Very low-density lipoproteins لیپوپروتئین‌های بسیار کم چربی با چگالی بسیار پایینی هستند که دارای پروتئین کمتری نسبت به LDLها هستند.

·       رژیم غذایی نامناسب: مصرف افراطی مواد غذایی چرب مانند محصولات لبنی حیوانی، چربی‌های اشباع و چربی‌های ترانس و … همگی جزو مواد غذایی نامناسبی هستند که افراد را در برابر خطر ابتلا به کلسترول خون بالا قرار می‌دهد. افراد مبتلا به کلسترول خون نیز باید رژیم غذایی مخصوص و مشخصی را رعایت نمایند تا از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.

·       اضافه وزن: افرادی که شاخص توده بدنی آنها (BMI) بالا از ۲۵ می‌باشد، جزو افراد چاق به شمار می‌آیند و در خطر ابتلا به کلسترول خون بالا هستند.

·       اندازه‌ی دور کمر: اندازه‌ی دور کمر زیاد می‌تواند نشانه‌ی در کمین بودن خطر ابتلا به کلسترول خون باشد. اندازه‌ی دور کمر عادی برای خانم‌‌ها ۸۹ سانتی‌متر و برای آقایان ۱۰۲ سانتی‌متر است.

·       تحرک بدنی پایین: ورزش و تحرک بدنی بالا می‌تواند باعث افزایش سطح کلسترول خوب خون، کاهش سایز دور کمر، کاهش وزن و به طور کلی کاهش خطر ابتلا به بیماری کلسترول خون بالا شود.

·       سیگار: کشیدن سیگار به راحتی کلسترول خوب شما را از بین می‌برد و با کلسترول بد جایگزین می‌کند.

·       دیابت: قند خون بالا باعث افزایش کلسترول بد و کاهش HDL می‌شود. قند خون بالا همچنین باعث تخریب رحم نیز می‌شود.