این مقاله برای کسانی است که می‌خواهند اطلاعات بیشتری در مورد BMI و چگونگی محاسبه BMI کسب کنند.
ما امیدواریم که این مقاله برای افراد زیر مفید باشد:
افرادی که از اضافه وزن رنج می‌برند.
افرادی که به سلامتی خود و خانواده خود علاقه‌مند هستند.
موارد زیر در این مقاله توضیح داده شده‌اند:
تغییرات BMI در سنین مختلف
BMI در کودکان (افراد بین ۲ الی ۲۰ سال)
صدک BMI وضعیت وزنی کودکان
محدودیت‌های محاسبه BMI
روش تعیین الگوی افزایش وزن مناسب در دوران بارداری
محاسبه BMI و سلامتی
عوارض BMI بالا
عوارض BMI پایین
تاریخچه و روش محاسبه BMI
BMI یا «شاخص توده بدنی» فرمولی ریاضی است که در سال‌های ۱۸۳۰ تا ۱۸۵۰ توسط دانشمندی بلژیکی به نام آدولف کوتله ابداع شد. این روش با الهام از روش وزن‌کشی زیر آب به انداره گیری حجم نسبی توده بدن پرداخته و سپس آن را در نموداری که براساس آمار گرفته شده از افراد معمولی سالم جمع‌آوری شده است قرار می‌دهد تا حجم بدنی هر فرد را نسبت به عموم مردم بسنجد. نمودار سنجش برای مردان براساس بدنی متشکل از ۱۵ درصد چربی، ۱۵ درصد استخوان، ۴۵ درصد عضله و ۲۵ درصد دیگر بافت‌ها تعیین گشته و در زنان از ۲۷ درصد چربی، ۱۲ درصد استخوان، ۳۶ درصد عضله و ۲۵ درصد دیگر بافت‌ها تعیین شده است.
شاخص BMI با تقسیم وزن بر مجذور قد، میزان وزن در هر متر مکعب از بدن شما را می‌سنجد؛ بر این اساس وزن مناسب بدن در مردان در هر متر مکعب باید بین ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم و در زنان بین ۱۹ تا ۲۴ کیلوگرم باشد. این روش به علت سهولت در استفاده و دقت نسبتا بالا روش اصلی مورد استفاده در محاسبه حجم بدن افراد در مراکز مختلف محسوب می‌شود.
تغییرات BMI در سنین مختلف
این شاخص بین مردان در سنین مختلف به ترتیب زیر دچار تغییر می‌شود:
· ۱۹-۲۴ سال = ۲۲ کیلوگرم بر متر مربع
· ۲۵-۳۴ سال = ۲۳ کیلوگرم بر متر مربع
· ۳۵-۴۴ سال = ۲۴ کیلوگرم بر متر مربع
· ۴۵-۵۴ سال = ۲۵ کیلوگرم بر متر مربع
· ۵۵-۶۴ سال = ۲۶ کیلوگرم بر متر مربع
· ۶۵ سال به بالا = ۲۷ کیلوگرم بر متر مربع
*این شاخص در زنان برای تمامی سنین یک کیلوگرم بر مترمربع از مردان پایین‌تر است.
BMI در کودکان (افراد بین ۲ الی ۲۰ سال)
فرمول محاسبه BMI در افراد بین ۲ الی ۲۰ سال نیز همان فرمول محاسبه BMI در دیگر افراد است با این تفاوت که پس از محاسبه، عدد بدست آمده را باید تبدیل به صدک کنیم. برای این کار سازمان بهداشت جهانی دو چارت مختلف برای پسران و دختران ارائه داده است که در ادامه متن آن‌ها را به شما ارائه خواهیم داد.
برای مثال اگر فرزند شما یک پسر بچه ۱۰ ساله است و طبق فرمول BMI وی ۲۱ بدست آمده، عدد شاخص توده بدنی او در رنگ زرد و بین ۸۵ تا ۹۵ قرار می‌گیرد؛ این اتفاق نشانگر آن است که کودک شما در معرض خطر چاقی قرار داشته و نیازمند رژیم لاغری و کاهش وزن است؛ در حالی که شاخص توده بدنی ۲۱ برای یک فرد بزرگسال شاخص توده بدنی خوب و عادی محسوب می‌شود.
صدک BMI وضعیت وزنی
ـ کمتر از صدک ۵: کمبود وزن
ـ صدک ۵ تا ۸۵: وزن نرمال
ـ صدک ۸۵ تا ۹۵: در معرض خطر
ـ بالای صدک ۹۵: اضافه وزن
محدودیت‌های محاسبه BMI
فرمول محاسبه BMI در واقع برای اکثریت افراد جامعه قابل استفاده است اما، در برخی از افراد قابلیت اندازه‌گیری خود را از دست می‌دهد. این افراد شامل:
افراد بیش از اندازه بلند قد یا کوتاه قد
در قسمت اول متن متوجه شدیم که BMI تنها نسبت قد بر وزن افراد را می‌سنجد و قادر به تشخیص میزان وزن استخوان‌ها نسبت به دیگر بافت‌های بدنی را ندارد. وقتی قد افراد بالاتر از ۲.۱۰ متر یا کمتر از ۱.۵۱ متر باشد این شاخص دقت سنجش خود را از دست می‌دهد.
ورزشکاران حرفه‌ای
فرمول BMI علاوه بر بافت استخوانی قادر به تشخیص تفاوت بین حجم و وزن عضلانی و بافت چربی را ندارد. در ورزشکاران حرفه‌ای نسبت چربی و عضله بدن تغییر کرده و با وجود اضافه وزن و BMI بالا این افراد چاق محسوب نمی‌شوند؛ چرا که اضافه وزن این افراد مربوط به حجم بالای چربی در بدن این افراد می‌شود.
افراد زیر ۲ سال
در کودکان زیر دو سال به خاطر قد کوتاه فرمول BMI اشتباه عمل می‌کند. هر نوزاد بسته به وزن و قد هنگام تولد، تغذیه مادر در هنگام بارداری و دوران شیردهی و ژنتیک خود رشد و وزن‌گیری متفاوتی را تجربه می‌کنند؛ که به دلیل سرعت تغییرات تعیین فرمول ریاضی برای آن‌ها عملا امکان پذیر نمی‌باشد.
محاسبه BMI در دوران بارداری
افزایش وزن دوران بارداری نتیجه یک فرآیند فیزیولوژیک و از اجزای رشد و تکامل طبیعی مادر و جنین است. این افزایش وزن مربوط به رشد جنین، جفت، مایع آمنیوتیک، بافت رحم، افزایش حجم و ترکیبات خون، ذخایر چربی و اندازه پستان‌هاست.
لزوم افزایش وزن در دوران بارداری از سال‌ها قبل شناخته شده است؛ بر اساس نتایج آخرین مطالعات انجام شده، دامنه افزایش وزن در دوران بارداری تقریبا دو برابر شده است. نتایج تحقیقات نشان‌دهنده آن است که میزان وزن‌گیری مادر در دوران بارداری بر میزان وزن زمان تولد نوزاد موثر است.
روش تعیین الگوی افزایش وزن مناسب
اگر محل اتصال قد به وزن، ستون نمایه توده بدنی (BMI) را در ناحیه زرد (کمتر از ۵/۱۸) قطع کند مادر کم وزن می‌باشد؛
اگر محل اتصال قد به وزن در ناحیه سبز (۹/۲۴-۵/۱۸) باشد، مادر دارای وزن طبیعی است؛
اگر محل اتصال قد به وزن در ناحیه نارنجی (۹/۲۹-۲۵) باشد، مادر دارای اضافه وزن بوده؛
و اگر محل اتصال قد به وزن در ناحیه قرمز (بیشتر یا مساوی ۳۰) باشد، مادر چاق می‌باشد.
پس از مشخص شدن نمایه توده بدنی می‌توان میزان افزایش وزن مناسب در دوره بارداری را تعیین کرد.
به طور مثال اگر نمایه توده بدنی (BMI) مادر بارداری در ناحیه قرمز (بالاتر از عدد ۳۰) قرار گرفت بیانگر این است که مادر چاق بوده و توصیه لازم برای افزایش وزن مطلوب او درطول بارداری حدود ۹-۵ کیلوگرم است.
مادران دارای اضافه وزن (در محدوده‌ی رنگ نارنجی) باید حداقل ۷ و حداکثر ۵/۱۱ کیلوگرم افزایش وزن در طول دوران باردای داشته باشند.
اگر مادری بارداری خود را با وزن طبیعی (رنگ سبز) شروع کرده است در طول دوران بارداری بایستی حداقل ۵/۱۱ و حداکثر ۱۶ کیلوگرم افزایش وزن داشته باشد.
مادران کم وزن (در محدوده نوار زرد) باید در دوران بارداری ۵/۱۲ تا ۱۸ کیلوگرم افزایش وزن داشته باشند.
مادران با BMI در حد بالای دامنه، باید افزایش وزن حد پائین آن دامنه را داشته باشند و به همین نسبت برای حد میانگین نمایه توده بدنی، حد میانگین افزایش وزن توصیه می‌شود.
محاسبه BMI و سلامتی
براساس گزارش بنیاد سلامت جهانی، از هر ۳ فرد بزرگسال در جهان دو نفر از آن‌ها دارای BMI بالاتر از حد مناسب بوده و یک نفر از آنان مبتلا به بیماری چاقی هستند. آمار ابتلا به بیماری چاقی در افراد بین ۲ الی ۱۹ سال نیز در حدود ۱۷ درصد است.
عوارض BMI بالا
چاقی و افزایش BMI در فرد به این معنی است که فرد در زندگی روزانه خود نتوانسته است تعادل میان انرژی دریافتی و مصرفی خود را برقرار کند.
این عدم تعادل و بالا رفتن BMI می‌تواند منجر به ابتلای فرد به بیماری‌های مختلفی از جمله موارد زیر شود:
بیماری‌های قلبی
فشارخون بالا
بیماری‌های کبدی
آرتروز
دیابت
سکته مغزی
سنگ کیسه صفرا
احتمال بالای ابتلا به سرطان‌های سینه، کولون و سرطان پوست در افراد با BMI بالاتر از ۴۰.
عوارض BMI پایین
عدم تعادل انرژی در جهتی که منجر به لاغری بیش از حد فرد و کاهش BMI به زیر محدوده مناسب، می‌تواند باعث بیماری‌های زیر شود:
پوکی استخوان
کاهش قدرت سیستم ایمنی
مشکلات قلبی
کم خونی
شما می‌توانید با رسیدن به BMI مناسب در هر زمانی از مزایای آن مانند موارد زیر بهره‌مند شوید.
کاهش درد مفاصل و عضلات
افزایش انرژی و توانایی انجام دادن فعالیت‌های جدید
بالا رفتن حجم مایعات بدن و کاهش فشار خون
کاهش فشار بر سیستم قلبی و عروقی
بهبود شرایط خوب
کاهش چربی و قند خون و همچنین کاهش احتمال ابتلا به بیماری دیابت نوع ۲
کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی و سرطان‌های سینه، کولون و پوست.
