کیست تخمدان، یک بیماری خاموش و بدون علامت است. تشخیص این بیماری تنها در صورت مراجعه به متخصص زنان و انجام معاینات منظم و دوره‌ای امکان پذیر است. اغلب کیست‌ها، کوچک و بی‌خطر هستند و به طور خود به خود از بین می‌روند.

کیست‌های تخمدان کیسه پر از مایع است که در داخل و یا در سطح تخمدان بوجود می‌آیند. اگر یک فولیکول در داخل تخمدان بزرگتر از ۲ سانتی‌متر باشد، کیست تخمدان نامیده می‌شود. بسیاری از این کیست‌ها کاملا بی‌ضرر هستند و نیاز به هیچ درمانی ندارند. آن‌ها در عرض چند ماه بخودی خود از بین می‌روند.

بسیاری از خانم‌ها دچار کیست تخمدان هستند بدون اینکه اطلاعی در این‌باره داشته باشند. شاید شما هم با خانم‌های متعددی رو به رو شده باشید که از اختلالات دوره ماهانه شکایت دارند. کیست تخمدان عبارت است از توده‌های تخمدانی معمولا خوش‌خیم که اغلب از نسج تخمدان تولید می‌شود و در بسیاری از موارد از فولیکول‌های سطح تخمدان سرچشمه می‌گیرد. در واقع کیست تخمدان از توده‌های کیسه مانندی که دارای یک جدار است و مقداری مایع ساده داخل آن جمع شده، تشکیل شده است. به گفته متخصصان این کیست‌ها که بیماری بسیار شایع زنان هستند، مربوط به سن خاصی نبوده اما با شروع سن باروری احتمال به وجود آمدن آن‌ها بالا می‌رود و در سنین ۲۰ تا ۴۲ سالگی بیشتر دیده می‌شوند؛ پزشکان معتقدند دلیل اولیه پیدایش این کیست‌ها، اختلال در تخمک گذاری است که علت آن می‌تواند در خود تخمدان یا غیر تخمدانی باشد؛ این بیماری در اغلب این موارد با درمان دارویی رفع می‌شود؛ ولی با قطع شدن دارو مجددا عود می‌کند. دلیل دیگر، زیادی هورمون پرولاکتین (هورمون محرک تولید شیر در بدن) به علل مختلف است. کم کاری یا پرکاری تیروئید و سایر اختلالات هورمونی نیز می‌توانند باعث کیست در این ناحیه شوند.

کیست‌های بزرگ اگر پاره شوند، ممکن است دردهایی ایجاد کنند. این کیست‌های بزرگ به خاطر فشاری که به اندام‌های نزدیک به خود مانند روده، مثانه و مقعد وارد می‌کنند، باعث ناراحتی بیمار می‌شوند. گاهی اوقات کیست‌های تخمدان در حدی بزرگ می‌شوند که ممکن است لوله‌های فالوپ را خم کنند یا پیچ و تاب بدهند؛ این موضوع منجر به درد شدید و عدم خون رسانی به تخمدان یا لوله‌های فالوپ می‌شود. در این زمان، درمان کیست تخمدان ضرورت پیدا می‌کند و به احتمال زیاد شخص باید جراحی شود.

درد ناشی از کیست تخمدان، در زیر شکم بیمار احساس می‌شود. برخی از بیماری‌های دیگر مانند آپاندیسیت، سنگ کلیه، آندومتریوز و بیماری‌های التهابی اندام‌های لگنی نیز باعث دردهایی مشابه با کیست تخمدان می‌شوند؛ به همین خاطر تشخیص صحیح و دقیق بیماری کمی دشوار و در مواردی با خطا همراه است. برای تشخیص علت اصلی دردهای لگنی، لازم است خانم‌ها به متخصص زنان با تجربه و متبحر مراجعه کنند.

کیست‌های بزرگ و در حال رشد، علائم زیر را ایجاد می‌کنند:

خستگی

درد دائمی در زیر شکم

نفخ

احساس پر بودن و فشار

تهوع

استفراغ

حساسیت به لمس سینه

درد کیست تخمدان در زمان پریود شدیدتر می‌شود و اختلالاتی را نیز در دوره‌های پریود ایجاد می‌کند. احساس درد در هنگام نزدیکی، اجابت مزاج و ادرار کردن از دیگر مشکلات کیست‌های تخمدان بزرگ و درحال رشد است.

هر تخمدان در هر ماه، یک ساختار کیست مانند به نام فولیکول، ایجاد می‌کند. فولیکول، هورمون‌های استروژن و پروژسترون را در مقدارهای مشخصی آزاد می‌کند. آزاد شدن این هورمون‌ها به تخمک گذاری و بارور شدن سلول تخمک کمک می‌کنند. هورمون LH از غده هیپوفیز در مغز ترشح می‌شود؛ افزایش مقدار این هورمون در اواسط چرخه قاعدگی خانم‌ها، باعث آزاد شدن تخمک از فولیکول می‌شود. اگر این افزایش در مقدار هورمون LH اتفاق نیفتد، کیست فولیکولی بدون پاره شدن، همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد و و پر از مایع می‌شود. اکثر این کیست‌ها بدون علامت و بدون نیاز به درمان هستند و با گذشت چند دوره قاعدگی خود به خود از بین می‌روند.

اگر علامت‌های زیر را مشاهده کردید، در سریع‌ترین زمان برای درمان اقدام کنید:

درد ناگهانی شکم همراه با تب یا استفراغ

ضعف، سستی و سرگیجه

درد در هنگام اجابت مزاج

احساس فشار در روده و مثانه

تنفس سریع

بی‌نظمی پریود

درد شدید هنگام نزدیکی

احساس سنگینی در شکم