همه چیز درباره بیماری گریوز (Graves)
بیماری گریوز چه علائمی دارد؟ خطرناک است ؟ غده تیروئید (thyroid) یک غده درون ریز کوچک و پروانه‌ای شکل است که در قسمت جلوی گردن قرار دارد. هورمون‌هایی که تیروئید ترشح می‌کند وارد جریان خون شده و سپس به تمام بافت‌های بدن منتقل می‌شوند. این هورمون‌ها به بدن کمک می‌کنند تا انرژی مصرف کرده و گرم بماند. همچنین متابولیسم را تنظیم کرده و باعث می‌شوند تا مغز، قلب، عضلات و سایر اندام‌های بدن به درستی کار کنند. با مجله کرفس همراه باشید.
بیماری گریوز چیست؟
بیماری گریوز نوعی اختلال خود ایمنی است که باعث پرکاری تیروئید می‌شود. در این بیماری، سیستم ایمنی به تیروئید حمله کرده و باعث می شود تا هورمون‌های تیروئید بیش از نیاز بدن ترشح شوند. در صورتی عدم درمان، این بیماری می‌تواند مشکلات جدی برای قلب، استخوان‌ها، عضلات و چرخه قاعدگی و باروری ایجاد کند. در دوران بارداری، پرکاری تیروئید درمان نشده می‌تواند به سلامت مادر و کودک لطمه وارد کند. بیماری گریوز همچنین می‌تواند چشم و پوست شما را نیز تحت تأثیر قرار دهد. به عبارت دیگر می‌توان گفت که این بیماری قادر است تمام بدن انسان را تحت شعاع قرار دهد.
گریوز یک بیماری خودایمنی است. در این مقاله می‌توانید بیشتر درباره بیماری‌های خودایمنی بدانید!
بیماری گریوز چه علائمی دارد؟
علائم شایع این بیماری می‌تواند موارد زیر باشد:
- ضربان قلب سریع و نامنظم
- حرکات مکرر روده یا اسهال
- گواتر (goiter)
- عدم تحمل گرما
- عصبی شدن یا خلق تحریک پذیر
- خستگی یا ضعف عضلانی
- لرزش دست
- مشکل خواب
- کاهش وزن
همچنین گاهی اوقات ممکن است افراد مبتلا به این بیماری دچار ضایعات پوستی ضخیم و قرمز رنگ در ناحیه ساق پا شوند. به این مشکل پوستی درموپاتی گریوز گفته می‌شود که معمولا خفیف و بدون درد است اما می‌تواند برای برخی افراد دردناک باشد.
آیا بیماری گریوز خطرناک است؟
در صورتی که اختلال بیش فعالی تیروئید درمان نشود می‌تواند عواقب خطرناک زیر را به دنبال داشته باشد:
- ضربان نامنظم قلب: این مشکل می‌تواند منجر به لخته شدن خون، سکته مغزی، نارسایی قلبی و سایر مشکلات قلبی شود.
- گریوز چشمی: این بیماری چشمی می‌تواند مشکلات جدی در بینایی فرد به وجود آورد.
- درد چشم: فشار و درد چشم‌ها می‌تواند منجر به کاهش بینایی شود.
- نازک شدن استخوان‌ها
- پوکی استخوان
- مرگ
تأثیر پرکاری تیروئید بر چشم‌ها
پرکاری تیروئید می‌تواند منجر به گریوز چشمی شود. این عارضه که در اثر حمله سیستم ایمنی به عضلات و بافت‌های اطراف چشم رخ می‌دهد، باعث التهاب و تجمع بافت و چربی در پشت حفره چشم و در نتیجه بیرون‌زدگی کره چشم می‌شود. گاهی اوقات التهاب به اندازه‌ای شدید است که به عصب بینایی که از چشم به مغز می‌رود فشار آورده و باعث کاهش بینایی می‌شود. همچنین پرکاری تیروئید می‌تواند باعث جمع شدن پلک‌ها، دو بینی، حساسیت به نور، مشکل در حرکت دادن چشم‌ها، فشار یا درد و تورم در اطراف چشم‌ها نیز شود. گریوز چشمی در هر سنی می‌تواند رخ دهد. پس در صورت مشکوک بودن فرد به اختلالات تیروئیدی وضعیت چشم‌ها باید حتما مورد بررسی قرار بگیرند.
در این مقاله بخوانید!
چگونه بیماری گریوز را تشخیص دهیم؟
پزشک با بررسی علائم و همچنین نتایج آزمایش خون میزان عملکرد تیروئید فرد را ارزیابی می‌کند.
آزمایش خون
پزشک عمومی ممکن است برای بررسی سطح هورمون تیروئید بدن تست عملکرد تیروئید تجویز کند.
این تست سطوح مختلفی دارد:
- هورمون محرک تیروئید (TSH): هورمونی است که توسط غده هیپوفیز (pituitary) آزاد می‌شود و تولید هورمون‌های تیروئید را کنترل می‌کند.
- تری یدوتیرونین (T3): یکی از اصلی‌ترین هورمون‌های تیروئید است.
- تیروکسین (T4): یکی دیگر از هورمون‌های اصلی تیروئید است.
سطح هورمون تیروئید فرد با میزان نرمال آن مقایسه می‌شود. سطح پایین TSH و میزان بالای T3 و یا T4 معمولاً به این معنی می‌باشد که تیروئید فرد بیش از حد فعال است. پزشک ممکن است از این اندازه‌گیری‌ها با عنوان T3 آزاد (FT3) یا T4 آزاد (FT4) نیز یاد کند. میزان طبیعی این هورمون‌ها بسته به سن و روش اندازه‌گیری که در آزمایشگاه استفاده می‌شود متفاوت است.
همچنین در صورت نیاز ممکن است آزمایش‌های خون بیشتر و اسکن تیروئید نیز توسط پزشک متخصص غدد برای فرد تجویز شود.
روش‌های درمانی
این بیماری معمولا قابل درمان است به خصوص اگر گریوز خفیف باشد. روش‌های مختلفی وجود دارند که با توجه به شرایط بیمار تجویز می‌شوند. سه روش اصلی برای درمان پرکاری تیروئید وجود دارند که عبارتند از:
دارویی
معمولاً از داروهایی به نام تیونامیدها (thionamides) برای درمان تیروئید پرکار استفاده می‌شود. آنها از تولید بیش از حد هورمون‌ها توسط تیروئید جلوگیری می‌کنند.
از اصلی‌ترین داروهایی که مورد استفاده قرار می‌گیرد، کاربیمازول (carbimazole) و پروپیل تیوراسیل (propylthiouracil) است.
معمولا ۱ تا ۲ ماه پس از مصرف دارو نتایج آن حاصل می‌شود و بیمار شاهد فواید آن خواهد بود. همچنین پزشک ممکن است داروی دیگری به نام مسدود‌کننده بتا (beta blocker) نیز تجویز کند تا به تسکین برخی از علائم کمک کند.
با کنترل شدن سطح هورمون‌های تیروئید بدن، ممکن است دوز دارو به تدریج کاهش یافته و در نهایت به طور کامل قطع شود. اما برخی از افراد نیاز دارند تا چندین سال یا حتی به طور مادام العمر به مصرف دارو ادامه دهند.
عوارض جانبی داروها
در چند ماه اول مصرف دارو ممکن است عوارض جانبی زیر بروز کنند:
- احساس بیماری
- افزایش دمای بدن
- سردرد
- مفاصل دردناک
- تغییر حس چشایی
- ناراحتی معده
- بثورات خارش دار
معمولا پس از سازگار شدن بدن با داروها این علائم نیز از بین می‌روند. اما بهتر است در صورت مشاهده آنها با پزشک خود صحبت کنید.
عارضه جانبی دیگری که به ندرت پیش می‌آید افت ناگهانی تعداد گلبول‌های سفید خون یا آگرانولوسیتوز (agranulocytosis) است که می‌تواند بدن را در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیر کند. در صورت مشاهده علائم این اختلال مانند افزایش حرارت بدن، گلو درد یا سرفه مداوم در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید.
ید رادیواکتیو
ید رادیواکتیو نوعی رادیوتراپی است که برای از بین بردن سلول‌های غده تیروئید و کاهش میزان تولید هورمون‌ها استفاده می‌شود. این یک روش درمانی بسیار مؤثر است که می‌تواند تیروئید پرکار را درمان کند.
طی این روش، نوشیدنی یا کپسولی حاوی ید و مقدار کمی رادیواکتیو به فرد داده می‌شود که توسط تیروئید جذب می شود. در اکثر موارد تنها یک نوبت درمان برای فرد کافی است.
شاید چند هفته یا چند ماه طول بکشد تا نتایج درمان نمایان شوند. بنابراین ممکن است لازم باشد برای مدت کوتاهی داروهایی مانند کاربیمازول یا پروپیل تیوراسیل مصرف شوند.
دوز رادیواکتیو مورد استفاده در طول درمان بسیار کم است، اما باید موارد احتیاطی زیر رعایت شوند:
- به مدت چند روز یا چند هفته از تماس نزدیک و طولانی با کودکان و زنان باردار خودداری کنید.
- خانم‌ها باید به مدت ۶ ماه از باردار شدن خودداری کنند.
- مردان نیز باید به مدت ۴ ماه از باروری صرف نظر کنند.
درمان با ید رادیواکتیو برای زنان باردار و شیرده توصیه نمی‌شود. همچنین برای افرادی که تیروئید بیش فعال در آنها باعث مشکلات چشمی شدید شده است نیز نباید از این روش درمانی استفاده کنند.
عمل جراحی
گاهی اوقات ممکن است نیاز باشد تا با عمل جراحی همه یا بخشی از تیروئید برداشته شود. این روش می‌تواند در شرایط زیر بهترین گزینه باشد:
- غده تیروئید به دلیل گواتر به شدت متورم شده است.
- فرد دچار مشکلات چشمی شدید ناشی از پرکاری تیروئید شده است.
- فرد نمی‌تواند از روش‌های کم تهاجمی دیگر استفاده کند.
- روش‌های درمانی دیگر مؤثر واقع نشده‌اند.
معمولا پیش می‌آید که تمام غده تیروئید به طور کامل برداشته شود. زیرا باعث می‌شود تا علائم پرکاری تیروئید از بین بروند. اما برای جبران نداشتن غده تیروئید فرد باید تا آخر عمر داروهایی را که برای درمان تیروئید کم‌کار تجویز می‌شوند مصرف کند.
توصیه نهایی
از آن‌جا که بیماری گریوز پیشرفته می‌تواند خطرناک و کشنده باشد، از انجام معاینات منظم غافل نشوید. در صورت مشاهده هر گونه علائم که می‌تواند به تیروئید شما مربوط باشد حتما به پزشک مراجعه کنید.
