خواص تخم شربتی
تخم شربتی گیاهی یکساله است که شباهت زیادی به ریحان دارد اما با دانههای ریزتر هستند. این گیاه خودرو در اوایل بهار در کوهستانها و مراتع بیابانی میروید و گلهای به رنگ قرمز، گلبهی و صورتی دارد.
تخم شربتی که به ریحان شیرین، دانه فالوده و تره خراسانی نیز نامیده میشود در طب سنتی ایران برای درمان بیماریهایی از قبیل ناراحتیهای گوارشی مانند درد معده، نفخ، یبوست، سوء هاضمه و بی نظمی کارکرد رودهها استفاده میشود. همچنین گفته شده در بهبود خلق و خوی افراد تاثیر مثبت داشته، سیاه سرفه را برطرف میکند، در رفع عطش موثر بوده، باعث کاهش فشار خون میشود و از روغن آن میتوان برای درمان عفونتها استفاده کرد.
در کشورهای آسیای شرقی نیز این گیاه برای درمان درد معده، گزیدگی مار و پایین آوردن دمای بدن استفاده میشود. اما آیا تمامی این خواص نسبت داده شده به این گیاه و دانه آن درست است؟ در این مقاله به بررسی خواص تخم شربتی میپردازیم.
براساس گزارش پژهشگران مواد تشکیل دهنده تخم شربتی که دارای مقادیر زیادی روغنهای امگا ۳ میباشد به علت جویده نشدن اصولا توسط بدن جدب نمیشود و تنها لایه خارجی آن توسط بدن جذب میشود. لایه خارجی تخم شربتی متشکل از مقادیر زیادی فیبر، برخی ترکیبات پلی فنولی و آنتی اکسیدانی همچون آنتوسیانینها و بتاسیسترول، ۶ میلیگرم کلسیم در هر ۱۰۰ گرم و ۰.۱۹ میلی گرم آهن در هر صد گرم میباشد.
لایه خارجی این دانه فاقد کربوهیدرات و انواع چربی بوده و تمامی چربی و کربوهیدرات آن در داخل دانه قرار دارد که عملا توسط بدن جذب نمیشود.
براساس مواد تشکیل دهنده لایه خارجی تخم شربتی میتوان خواص زیر را برای آن بر شمرد:
تامین آهن و کلسیم بدن
با توجه به میزان پایین کلسیم و آهن در لایه خارجی تخم شربتی نسبت به مواد غذایی همچون شیر و اسفناج(لایه خارجی تخم شربتی یک پنجاهم کلسیم موجود در شیر را دارا بوده و یک بیست وچهارم آهن موجود در اسفناج را دارا میباشد.) بهتر است به تامین آهن و کلسیم بدن از تخم شربتی دل نبندیم.
کاهش وزن
فیبر و کربوهیدرات
با توجه به صفر بودن میزان کربوهیدرات و چربی لایه خارجی تخم شربتی و در نتیجه صفر بودن کالری آن و همچنین دارا بودن میزان زیاد فیبر، تخم شربتی پس از خیس داده شدن در آب میتواند ماده غذایی موثر در پر کردن حجم معده و کاهش اشتها و حجم غذای شما باشد.
آنتوسیانین
همچنین وجود آنتوسیانین در لایه خارجی تخم شربتی این ماده غذایی میتواند میزان خطر ابتلا به عوارض قلبی و چاقی مفرط را در افراد کاهش دهد.
به گزارش پژوهشگران آنتوسیانین در آزمایش بر روی موشها آزمایشگاهی توانسته آسیب به قلب این حیوانات را سی درصد کاهش داده و چربی بدن آنها را نیز کاهش دهد.
نکته:
آنتوسیانین در اکثر گیاهان به رنگهای قرمز و بنفش با میزان بسیار بیشتری از تخم شربتی یافت میشود؛ برای مثال در یک کیلوگرم تمشک ۱ گرم آنتوسیانین یافت شده و یک کیلوگرم از لوبیاهای قرمز و سیاه حاوی ۲۰ میلیگرم از آنتوسیانین هستند.
بتاسیسترول
دیگر ماده موثر در کاهش وزن موجود در تخم شربتی بتاسیسترول نام دارد. بتاسیسترول مادهای گیاهی است بسیار شبیه به کلسترول؛ سازمان غذا و داروی آمریکا به تولید کنندگان این ماده اجازه داده است تا برای تبلیغات از عنوان کاهنده خطر ابتلا به بیماریهای کرونر قلب استفاده کنند.
همچنین در مواد غذایی، بتاسیسترول به برخی مارگارینها به عنوان بخشی از یک رژیم کاهنده کلسترول افزوده میشود.
بتاسیسترول به دلیل عملکرد مشابه با کلسترول پس از جذب توسط بدن میتواند میزان جذب کلسترول به عنوان یک چربی مضر را توسط بدن کاهش دهد.
بتاسیسترول بجز کاهش جذب میزان کلسترول و براساس اطلاعات سایت www.webmd.com ممکن است در موارد زیر تاثیر مثبت داشته باشد:
_ بتاسیسترول به اندازه کافی میتواند سطح کلی کلسترول و کلسترول بد را کاهش دهد اما کلسترول خوب را افزایش نمیدهد.
_ مصرف بتاسیسترول میتواند علایم پروستات بزرگ را کاهش دهد اما اندازه پروستات را کاهش نمیدهد.
_ احتمال ابتلا به سل را کاهش داده و در درمان آن نیز احتمالا موثر میباشد.