سیاه دانه از آن دسته گیاهانی است که از نانوایی تا عطاری و صنعت داروسازی می‌توان کاربردش را دید. در این مقاله می‌خواهیم بدانیم، خواص سیاه دانه چیست و چرا در همه جا از آن استفاده می‌شود.

دانه سیاه دانه از گیاه سیاه دانه با نام علمی Nigella Sativa به دست می‌آید. سیاه دانه با نام‌های شونیز، سیاه تخمه، کنیز نیز مشهور است. این گیاه در سراسر جهان رشد پیدا کرده و به فراوانی در استان‌های اراک و اصفهان برداشت می‌شود.

از سیاه دانه به عنوان ادویه برای ترشی، شیرینی، شربت، پنیر و نان نیز استفاده می‌شود.

طریقه مصرف سیاه دانه

• روغن سیاه دانه
• چای روغن سیاه دانه و عسل
• جوشاندن آب با دانه های سیاه دانه
• افزودن سیاه دانه به نان، غذا و شیرینی

کالری سیاه دانه

۳۴ الی ۳۹ درصد از سیاه دانه از روغن‌های مختلف تشکیل شده است و به همین دلیل این دانه غذایی از کالری بسیار بالایی برخوردار است. هر ۱۰۰ گرم سیاه دانه حاوی ۳۴۵ کالری انرژی بوده و هر ۵ گرم از روغن سیاه دانه دارای ۴۵ کالری انرژی است.

مواد مغذی سیاه دانه

سیاه دانه دارای مقادیر بالایی از پروتئین، مونو ساکارید، اسید لینولییک، اسید اولئک، کاروتن، کلسیم ، مس، آهن، پتاسیم، فسفر و ویتامین‌های A- B1- B2- B3-C ، نیاسین، تیمول، دی مایکینون و تیمو هیدروکینون می‌باشد.

برای پی بردن به تاثیر این مواد مغذی در بدن نگاهی به چند مورد از خواص درمانی دانه و روغن سیاه دانه می‌اندازیم.

خواص درمانی سیاه دانه

سرطان

تحقیقات نشان دهنده آن است که مواد موجود در روغن سیاه دانه باعث کاهش ۵۲ درصدی سلول های سرطان‌زا و تومورهای سرطانی از جمله سرطان کولون، پروستات، پانکراس و ریه می‌شود.

کبد

از آن‌جایی که سموم از طریق کبد دفع می‌شوند. و صفرا موجب هضم چربی‌‌ها می‌شود. مصرف روغن سیاه دانه بدون عوارض شیمیایی کمک به تقویت سیستم کبدی افرادی که کبد ضعیفی دارند می‌کند.

خواص سیاه دانه بر روی دیابت

روغن سیاه دانه برای پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع ۱ و نوع ۲ توصیه می‌شود.این روغن در کاهش گلوکز و انسولین خون کمک کرده و عوارض خاصی نیز ندارد.

همچنین سیاه دانه مقاومت به انسولین را کاهش داده و با افزایش عملکرد سلول های بتای پانکراس به کاهش قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ کمک می کند.

توجه: اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید و در موارد اورژانس حتما قبل استفاده به پزشک اطلاع دهید و طبق نظر پزشک مصرف کنید.

خواص سیاه دانه برای لاغری

روغن سیاه دانه یکی از پر توصیه ترین پیشنهادها برای درمان چاقی می باشد. سیاه دانه با رفع عوامل افزایش وزن، مثل کاهش اشتها، قند خون، کلسترول و تری گلیسیرید خون تاثیر شگفت انگیزی در کاهش وزن دارد.

خواص سیاه دانه برای ریزش مو

ویژگی آنتی اکسیدانی و خاصیت ضد میکربی زیاد سیاه دانه، فولیکول‌های مو را تقویت کرده و باعث پیشگیری و درمان ریزش مو می شود.

همچنین مالیدن و ماساژ روغن سیاه دانه به سر شوره سر را از بین می‌برد.

خواص سیاه دانه برای پوست

سیاه دانه با تولید ملانین ( ماده اصلی برای حفظ رنگ پوست) روی پوست تاثیر می‌گذارد. روغن سیاه دانه برای درمان بیماری های پوستی از جمله اگزما، پسوریازیس، درمان زخم، آکنه، کبودی پوست و عفونت های قارچی مصرف می‌شود.

عفونت

روغن سیاه دانه در درمان عفونت‌های باکتریایی که نسبت به آنتی بیوتیک‌ها مقاومت نشان می دهند، تاثیر خوبی نشان می‌دهد.

ضد تشنج و صرع

آزمایشات نشان داده که سیاه دانه خاصیت ضد تشنج دارد و می تواند حملات تشنج در کودکان مبتلا به بیماری صرع را کاهش دهد.

کلسترول و قلب

برخی از مطالعات نشان می دهد که مصرف سیاه دانه می تواند تری گلیسیرید و کلسترول بالای خون را کاهش داده و از ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی و سکته قلبی پیشگیری کند.

علاوه بر این تیموکینون موجود در سیاه دانه برای پیشگیری از حملات قلبی را مفید می‌دانند.

خواص سیاه دانه برای آلرژی، تب و سرفه

اغلب آلرژی‌ها و عفونت سینوس‌ها ناشی از ضعف عملکرد سیستم ایمنی بدن می باشد. استفاده از روغن سیاه دانه به دلیل خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی قوی، راهی موثر برای بهبود و تسکین آلرژی و عفونت های سینوسی است.

تبی که ناشی از ضعف سیستم ایمنی باشد با استفاده از خواص ضد باکریایی و ضد التهابی روغن سیاه دانه تسکین پیدا می٬کند.

دانه‌های سیاه‌دانه در درمان و بهبود سرفه و التهاب مجاری تنفسی و آسم مفید است.

اسهال

در اسهال ‌های ناشی از عفونت باکتریایی و ویروسی، عملکرد روده را بهبود می‌دهد و در درمان یبوست بیز موثر است.

برای درمان اسهال، ۱ یا ۲ قاشق چایخوری روغن سیاه دانه را با ماست مخلوط کرده و مصرف کنید.

تهوع

روغن سیاه دانه برای درمان مشکلات معده مانند تهوع و نفخ مفید می باشد و باعث بهبود عملکرد هضم در دستگاه گوارش می شود.

برای درمان تهوع، ۱ قاشق چایخوری روغن سیاه دانه و ۱ قاشق چایخوری آب زنجبیل را مخلوط کرده و دو بار در روز میل کنید.

فشار خون بالا

روغن سیاه دانه باعث کاهش فشار خون می‌شود و از رایج ترین مواد برای درمان فشار خون بالا محسوب می شود.

توجه: در موارد اورژانسی حتما به پزشک مراجعه کنید.

جلوگیری از اسپاسم و گرفتگی عضلات

خواص ضد التهابی روغن سیاه دانه از گرفتگی عضلات جلوگیری می کند.

خواص روغن سیاه دانه

• اسکیزوفرنی
• پوکی استخوان
• کاهش عوارض بیماری پارکینسون
• جلوگیری از کم خونی
• رفع خستگی مزمن
• ناراحتی های پروستات
• افزایش باروری مردان
• مننژیت
• پیشگیری و درمان آلزایمر
• درمان سوزش قلب
• بهبود آرتریت
• بهبود جای نیش حشرات
• بهبود حافظه
• بهبود سردرد و میگرن
• بی خوابی
• تنظیم قائدگی

خواص سیاه دانه برای بارداری

می‌توان گفت سیاه دانه هیچ خاصیتی بجز آسیب زدن به مادر و کودک در حین بارداری ندارد. مصرف روغن سیاه دانه در حین بارداری ممنوع و در دوران شیردهی باید مصرف باید محدود به استفاده‌های غیرغذایی باشد.

عوارض سیاه دانه

 هر چند سیاه دانه یکی از کم خطرترین گیاهان برای مصرف محسوب می‌شود و مقدارکم و مصرف روزانه آن در مواد غذایی مثل سیاه دانه‌که روی نان می‌پاشند، بی خطر برای همه محسوب میشود. به هیچ عنوان نباید خودسرانه به مقدار زیاد مصرف کرد، به ویژه درموارد زیرباید طبق نظر پزشک مصرف شودد:

کودکان: روغن دانه سیاه برای کودکان که به صورت کوتاه مدت و به مقدار توصیه شده از آنها استفاده می‌‌باشد.

اختلالات خونریزی: تخم سیاه ممکن است لخته شدن خون را کند کرده و خطر خونریزی را افزایش می دهد.

دیابت: در صورت ابتلا به دیابت و استفاده از دانه سیاه ، علائم قند خون پایین (هیپوگلیسمی) را رعایت کنید و قند خون را با دقت کنترل کنید.

فشار خون پایین: دانه سیاه ممکن است فشار خون را کاهش دهد وباعث آفت فشار خون در افرادی که فشار خون پایین دارند شود.

جراحی: دانه سیاه ممکن است لخته شدن خون را کند کند، قند خون را کاهش داده و خواب آلودگی را در برخی موارد افزایش دهد. حداقل دو هفته قبل از جراحی استفاده از دانه سیاه را متوقف کنید.

همچنین در برخی افراد تماس با سیاه دانه باعث درماتیت تماسی می‌شود. پوست به سیاه دانه به عنوان ماده آلرژیک واکنش منفی نشان می‌دهد و باعث ناراحتی پوستی و خارش می‌شود. قبل از استفاده خارجی آن را روی پوست خود آزمایش کنید.

طرز تهیه دمنوش سیاه دانه

یک قاشق چای خوری سیاه دانه را به یک فنجان آب جوش اضافه کرده و اجازه دهید ۱۰ دقیقه دم بکشد، دانه‌ها را از صافی رد کنید. برای افزایش خاصیت آن می‌توانید یک قاشق چای خوری عسل به آن اضافه کنید. د‌منوش پر خاصیت‌تان آمادست. نوش جان