یکی از نگرانی‌های اصلی والدین، آسیب‌های دندانی در کودکان است که در اثر بی‌احتیاطی برای آن‌ها به وجود می‌آید. تحقیقات نشان می‌دهند تقریباً ۲۵٪ کودکان در دوران دبستان و ۳۵٪ در سنین بالاتر دچار نوعی از صدمات دندانی می‌شوند. صدمات دندانی در کودکان ممکن است به علت افتادن در حین بازی کردن، در هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی یا در اثر حوادث ناشی از تصادفات اتفاق بیافتند. در بسیاری از موارد، آسیبی که به سر کودک وارد می‌شود موجب شکسته شدن یا وارد شدن آسیب جدی به دندان می‌گردد. درمان صدمات دندانی، به نوع صدمه واردشده به دندان و این موضوع که دندان موردنظر، دندان شیری است یا دایمی بستگی دارد. به هر حال در این موارد توصیه می‌شود که حداکثر ظرف ۲۴ ساعت پس از صدمه به دندان‌پزشک مراجعه شود.
آسیب‌های دندانی در کودکان
شایع‌ترین صدمات دندانی
در ادامه به چند مورد از شایع‌ترین صدمات دندانی در کودکان می‌پردازیم.
- جابه‌جایی دندان
- شکستگی دندان
- تغییر رنگ دندان
- خارج شدن دندان از فک
در سن ۵ سالگی، یک سوم پسرها و یک چهارم دخترها آسیب دندانی را تجربه می‌کنند و ۲ تا ۴ سالگی سنی است که بیشترین آسیب به دندان‌های شیری وارد می‌شود چرا که کودک به تازگی راه رفتن را یاد گرفته است. در تصادف اتومبیل که کودک به جلو پرتاب می‌شود دندان صدمه می‌بیند؛ همچنین استفاده از دوچرخه، اسکیت و اسکوتر و تصادفات حاصل از استفاده از آن‌ها نیز می‌تواند باعث ضربه به دندان کودک شود. کودکانی که به اختلالات تشنجی مبتلا هستند نیز بروز بالایی از صدمات دندانی را تجربه می‌کنند که استفاده از محافظ‌های دندانی به این دسته از کودکان توصیه می‌شود.
وارد شدن آسیب به دندان‌های کودک خردسال می‌تواند عواقب جدی و درازمدتی از نظر تغییر رنگ، بدشکلی یا از دست رفتن دندان داشته باشد و از طرفی نیز اثر روانی چنین صدمه‌ای می‌تواند بسیار وسیع باشد. رایج‌ترین دندان در معرض آسیب، دندان‌های پیشین فک بالاست. در دندان‌های شیری به دلیل اسفنجی بودن استخوان معمولاً ضربه به جابجا شدن دندان و حفره منجر می‌شود اما دندان‌های دایمی در مواجهه با ضربه بیشتر با شکستگی دندان روبرو می‌شویم.
آسیب‌های دندانی در کودکان
عکس‌العمل شما در مقابل صدمات دندانی
صدمات وارده به دندان می‌تواند باعث شکستگی در تاج یا ریشه یا استخوان اطراف دندانی شود. آسیب دیگری که بر اثر ضربه به دندان وارد می‌شود جابجایی خفیف تا شدید دندان، فرو رفتن دندان در حفره یا خروج کامل دندان است که مهم‌ترین اقدام والدین در هنگام مواجهه با آسیب دندانی، حفظ آرامش و برقراری ارتباط در سریع‌ترین زمان ممکن با دندان‌پزشک است. زمان مهم‌ترین عامل موفقیت درمان است و کودک باید در اولین فرصت ممکن نزد دندان‌پزشک آورده شود.
اگر بر اثر ضربه دندان به صورت کامل از حفره خود خارج شده باشد، الزامی است که دندان بیرون افتاده فوراً توسط والدین یا مربی در حفره دندانی قرار داده شود و با یک دستمال به صورت ثابت نگه داشته شود تا به دندان‌پزشک برسند. اگر فرد قادر به انجام چنین کاری نیست، بهترین محیط جهت نگهداری دندان خارج شده، شیر سرد کم‌چرب است و در صورت عدم دسترسی به شیر باید یکی از والدین دندان را در دهان خود یعنی در داخل بزاق نگه دارد تا به دندان‌پزشک برساند. آب محیط مناسبی برای دندان خارج شده نیست و والدین دقت داشته باشند که دندان خارج شده را فقط به دو صورت فوق که گفته شد می‌توانند تا رسیدن به مطب دندانپزشکی حفظ و نگهداری کنند.
این توصیه‌ها را جدی بگیرید
- مراقبت از کودکان در برابر صدمات به دلیل پیشگیری از آسیب‌های دندانی اهمیت زیادی دارد. به هنگام ورزش‌های رزمی توصیه می‌شود از محافظ (Mouth guard) استفاده شود تا مانع ضربه به سر و دهان گردد.
- در مورد کودکان خردسال مراقب باشید که در هنگام بازی کردن و راه رفتن، شیشه شیر یا اجسام سخت در دست نداشته باشند، زیرا به علت نداشتن تعادل کافی در این سنین، ممکن است در هنگام زمین خوردن دندانشان آسیب ببیند.
- زمین بازی کودکان حتماً باید کف‌پوش اسفنجی و نرم یا فرش داشته باشد که هنگام زمین خوردن از هرگونه آسیب به آن‌ها بخصوص در ناحیه سر و صورت جلوگیری شود. هرگز صدمات دندانی، هر چند بسیار کم را نادیده نگیرید و به موقع به دندان‌پزشک کودکان مراجعه کنید.
- هیچ‌گاه دندان لق را پس از آسیب از دهان خارج نکنید.
- در صورت خروج دندان دایمی از جایش در اولین فرصت ممکن به دندان‌پزشک مراجعه کنید تا دوباره آن را در محل خود بکارد.
- در صورت درد یا شکستن دندان معاینه توسط دندان‌پزشک ضروری است.
- تمام کودکان باید به طور مرتب (هر شش ماه یک‌بار) توسط دندان‌پزشک معاینه شوند.
- به محض رویش دندان‌های کودک مسواک زدن را آغاز کنید. شما ارزش مسواک زدن را با این کار به کودک می‌آموزید.
- معلوم شده است که پس از تولد وجود مادهٔ فلوراید مانع ایجاد حفره‌های دندانی می‌شود. در حال حاضر آب لوله‌کشی بیشتر شهرها حاوی مادهٔ فلوراید است. اما برای اطمینان از وجود فلوراید کافی در منبع آب شهر با متخصص اطفال خود مشورت کنید. چنانچه کودک از شیر مادرش تغذیه می‌کند و یا منبع آب شهر فاقد فلوراید است متخصص اطفال ممکن است برای کودک مقداری فلوراید تجویز کند.
سخن آخر
دهان کودک به هنگام تولد فاقد دندان‌های دایمی و شیری است. اولین دندان‌های شیرخوار در حدود ۶ ماهگی ظاهر می‌شود. دندان‌های دایمی از ۶ سالگی می‌روید و این رویش تا مدتی ادامه می‌یابد. درمان دندان آسیب‌دیده به شیری یا دایمی بودن آن بستگی دارد. بنابراین پدر و مادر باید از وضعیت دندان‌های فرزندشان اطلاع کافی داشته باشند.
