آیا کاهش وزن در حین بارداری، امری شدنی است؟ (قسمت اول)

بسیاری از زنان در حین بارداری دچار تصورات اشتباهی هستند که ریشه در تفکرات سنتی جامعه دارد و به هیچ‌وجه در علم پزشکی نوین قابل قبول نیست. آنها نه تنها ریشه علمی ندارد، بلکه گاهی می‌تواند مادر و جنین را دچار ضررهای جبران ناپذیری بکند. یکی از این تصورات اشتباه به تغذیه‌ی مادر باردار برمی‌گردد. احتمالا این جمله را نیز شنده‌اید که زن باردار باید به اندازه‌ی دو نفر غذا بخورد! به این ترتیب عمده‌ی افراد باردار بر این تصور هستند که هرچه تغذیه‌ی آنها بیشتر باشد، نوزاد سالم‌تری خواهند داشت. این ایده همانقدر غلط به نظر می‌رسد که ایده‌ی رژیم‌های سخت لاغری در دوره‌ی بارداری اشتباه است. بنابراین فرقی نمی‌کند، خوردن یا کم‌خوری، هردو می‌تواند بی‌رویه باعث مشکلات عدیده‌ای در زنان باردار می‌گردد.

بدیهی است که اضافه وزن مشخص در دوره‌ی بارداری امری طبیعی و واجب، برای تغذیه و رسیدن مواد معدنی لازم به جنین، به حساب می‌آید. اضافه‌ی وزن نیز مانند هر تغییر دیگری باید تحت نظر پزشک صورت گیرد. به صورت طبیعی اضافه وزن، طبق وزن اولیه‌ی مادر محاسبه می‌گردد. در این مقاله به بررسی مادران بارداری می‌پردازیم که در ابتدا دارای اضافه وزن هستند و این مساله می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی نظیر بیماری فشار خون، دیابت و …، برای مادر و جنین شود. این دسته از مادران باید کمی بیشتر از سایرین مراقب اضافه وزن خود باشند و با روش‌هایی حتی به کاهش وزن برسند. نکاتی در این مبحث وجود دارد که یادآوری و رعایت آنها به حفظ سلامت مادر و جنین، کمک خواهد کرد. در ادامه‌ی مقاله به بررسی ۱۰ مورد از این نکات، خواهیم پرداخت.

۱-   رژیم ممنوع!

به هیچ‌وجه بعد از زمانی که متوجه شدید باردارید، رژیم نگیرید مگر اینکه پزشک متخصص شما آن را به صورت مشخص، توصیه کرده باشد. رژیم غذایی سرخود، می‌تواند کودک شما را از کالری، انواع مواد معدنی و مغذی و ویتامین‌ها، محروم سازد. به صورت کلی زنان باردار به ۴ دسته وزنی تقسیم‌بندی می‌شوند و طبق آن وزنی که باید در دوره‌ی بارداری اضافه کنند، مشخص می‌شود.

·       زنان بسیار چاق که باید ۵ تا ۹ کیلو در حین بارداری، وزن اضافه کنند.

·       زنان چاق که باید ۷ تا ۱۱ کیلو در حین بارداری، وزن اضافه کنند.

·       زنان با وزن طبیعی که باید ۱۱ تا ۱۶ کیلو در حین بارداری، وزن اضافه کنند.

·       زنان لاغر که باید ۱۳ تا ۱۸ کیلو در حین بارداری، وزن اضافه کنند.

۲-   چه زمانی کاهش وزن اتفاق می‌افتد؟

در حالیکه رژیم گرفتن و کاهش وزن شدید در حین بارداری توصیه نمی‌شود، از دست دادن وزن در سه ماه‌ اول بارداری امری طبیعی به شمار می‌رود. بسیاری از زنان در این مدت، دچار حالت تهوع صبحگاهی می‌شوند که باعث کم اشتهایی مادر و متعاقبا کاهش وزن فرد در سه ماه اول می‌گردد. این مساله باعث ایجاد نگرانی، از نرسیدن مواد معدنی لازم به جنین، برای برخی از مادران می‌شود که باید گفت جای نگرانی وجود ندارد به خصوص اگر مادر دارای اضافه وزن باشد. در این شرایط جنین می‌تواند از کالری موجود در بافت چربی مادر، تغذیه کند.

۳-   با پزشک خود مشورت کنید.

اگر نگرانی شما در مورد وزن خود و فرزندتان ادامه پیدا کرد، بهتر است برای اطمینان خاطر با پزشک خود، درباره‌ی محدوده‌ی سالم وزن خود و جنین، مشورت کنید. همچنین پیش از مشورت با پزشک، به هیچ‌وجه رژیم غذایی را شروع نکنید. در صورتی که بی‌اشتهایی سه ماهه اول نیز ادامه پیدا کرده و با کاهش وزن غیرطبیعی مواجه شدید، بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک خود مراجعه کنید. این مساله حتی برای زنانی که اضافه وزن دارند نیز، صدق می‌کند.

۴-   میزان کالری مورد نیاز بدن خود را بشناسید.

زنانی که بارداری خود را با وزن طبیعی شروع می‌کنند، عموما به ۳۰۰ کالری بیشتر در روز، قبل از شروع دوره‌های دوم و سوم بارداری، احتیاج دارند. این گروه از مادران، به طور میانگین باید بین ۱۸۰۰ تا ۲۵۰۰ کالری در روز، مصرف کنند. اگر کمبود وزن یا اضافه وزن دارید، در مورد میزان کالری مورد نیازتان با پزشک خود، مشورت کنید و به توصیه‌ها و تجربه‌های اطرافیان اکتفا نکنید، زیرا شاخص‌های بدنی هر شخص با دیگری متفاوت است. فراموش نکنید که اگر چندقلو باردار هستید، طبیعتا بیشتر از نیاز یک جنین باید کالری به بدن شما برسد. کالری‌شماری در این دوره به شما کمک شایانی می‌کند.

۵-    از غذاهای بدون کالری و ناسالم پرهیز کنید.

غذاهای بی‌کالری و ناسالم به طور مستقیم شما را به افزایش غیرضروری وزن، سوق می‌دهد. این درحالی است که عمدتا این غذاها، مواد معدنی و کالری مورد نیاز جنین شما را، نیز تامین نمی‌کنند. از غذاهایی با چربی جامد، قند و نمک بالا پرهیز کنید. این مواد عموما در غذاهای سرخ‌کردنی، نوشیدنی‌های گازدار و دسرها استفاده می‌شود. همچنین از کافئین، الکل، غذاهای دریایی خام و … دوری کنید.

در قسمت دوم این مقاله‌ به بررسی نکات باقی مانده خواهیم پرداخت.