انواع پرتودرمانی (۲)
یکی از انواع پرتودرمانی، پرتودرمانی خارجی است. این روشی از پرتودرمانی است که در آن از یک دستگاهِ تابنده‌ی پرتو خارج از بدن، به ناحیه‌ایی که سرطان در آنجا وجود دارد پرتو می‌تابانند.
پرتودرمانی چگونه کار می‌کند
پرتودرمانی با آسیب زدن به DNA درون سلول‌های سرطانی کار می‌کند. DNA کد ژنتیکی است که نحوه رفتار سلول‌های بدن را کنترل می‌کند.
قبل از شروع درمان
قبل از شروع درمان پزشک با بیمار در مورد عوارض جانبی کوتاه و بلندمدت صحبت می‌کند. بیشتر عوارض جانبی موقتی هستند و می‌توان آن‌ها را با دارو کنترل کرد.
تیم پزشکی برای آزمایش و برنامه‌ریزی و نظارت به روند درمان از عکس‌برداری استفاده می‌کنند برای عکس‌برداری روش‌های زیر متداول هستند:
- اشعه ایکس
- سی‌تی‌اسکن
- اسکن ام آر آی
- اسکن پی‌ایی‌تی یا برش‌نگاری با گسیل پوزیترون
چگونگی انجام پرتودرمانی خارجی
پرتودرمانی ممکن است در مراکز مخصوص پرتودرمانی انجام شود. دستگاه‌های پرتودرمانی بسیار بزرگ و در اشکال متفاوت هستند. متداول‌ترین دستگاه به نام شتاب‌دهنده خطی شناخته می‌شود که از جریان الکتریسیته برای ایجاد پرتو استفاده می‌کند.
دستگاه بیمار را لمس نمی‌کند و بیمار در حین درمان چیزی حس نخواهد کرد. از عوارض جانبی آن می‌تواند درد و احساس ناراحتی باشد.
برای اینکه پرتودرمانی به بهترین شکل عمل کند این موضوع اهمیت دارد که تمام ناحیه سرطانی به‌علاوه حاشیه دور آن مورد تشعشع قرار گیرد. پزشکان سعی می‌کنند کمترین دوز ممکن را به بافت سالم اطراف بدهند تا عوارض جانبی را کمتر کنند.
دوز تفکیکی پرتودرمانی خارجی (Radiotherapy fractions)
میزان کلی پرتو (دوز کلی) معمولاً به چند بار پرتو کمتر تقسیم می‌شود (دوز تفکیکی). دوز تفکیکی به‌عنوان یک سری جلسات درمانی روزانه، دوره پرتودرمانی را تشکیل می‌دهند. با این عمل سلول‌های سرطانی بیش‌تری نابود می‌شود و درعین‌حال بافت‌های سالم کمتری از بین می‌رود.
تقسیم کردن پرتودرمانی به بخش‌های کوچک‌تر سبب می‌شود که سلول‌های سالم بتوانند درمیان فواصل بین هر بخش خود را بازسازی و ترمیم کنند.
از پرتودرمانی برای کاهش علائم سرطان، مانند درد، نیز استفاده می‌شود که به آن پرتودرمانی تسکینی می‌گویند. در این پرتودرمانی اغلب تعداد جلسات کمتر هستند و یا حتی تنها در یک جلسه انجام می‌شود. دوز دریافتی در هر جلسه پرتودرمانی تسکینی بیشتر از حالت معمول بوده، اما تعداد جلسات کمتر است. بنابراین دوز کلی آن کمتر از پرتودرمانی‌های دیگر است.
پرتودرمانی تسکینی عوارض جانبی کمتری نسبت به پرتودرمانی‌ای دارد که برای درمان سرطان استفاده می‌شود.
انواع پرتودرمانی خارجی
در بیشتر انواع پرتودرمانی از فوتون‌ها استفاده می‌شود، اما الکترون و پروتون‌ها نیز مورداستفاده قرار می‌گیرند.
فوتون‌ها و پروتون‌ها می‌توانند سرطان‌هایی که در عمق بدن هستند را درمان کنند. همچنین برای درمان سرطان‌هایی که نزدیک سطح پوست هستند نیز کاربرد دارند. اما الکترون‌ها تنها برای درمان سرطان‌های سطحی استفاده می‌شوند.
درمان با فوتون‌ها پروتون‌ها و الکترون‌ها متفاوت است اما تجربه پرتودرمانی به‌طورکلی می‌تواند مشابه باشد.
پزشک شما نوع پرتودرمانی و دستگاهی که باید از آن استفاده شود را با توجه به نوع سرطان و اینکه کجای بدن قرار گرفته، تعیین می‌کند.
پرتودرمانی خارجی انواع مختلف دارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پرتونگاری
- پرتودرمانی با شدت تعدیل شده (IMRT)
- پرتودرمانی با هدایت تصویر (IGRT)
- پرتودرمانی ۴ بعدی (۴D-RT)
- پرتودرمانی استریوتاکتیک (SABR) و جراحی رادیولوژی (SRS)
- پرتودرمانی سازگار
عوارض جانبی پرتودرمانی خارجی
پرتودرمانی باعث رادیواکتیو شدن بیمار نمی‌شود. از این‌رو بیمار می‌تواند با افراد دیگر شامل کودکان در حین درمان در تعامل باشد.
افراد مختلف به پرتودرمانی به شیوه‌های مختلف واکنش نشان می‌دهند.
برخی به‌کار کردن ادامه می‌دهد و به پرتودرمانی به دید استراحت نگاه می‌کنند. برخی دیگر احساس خستگی می‌کنند و ترجیح می‌دهند در خانه بمانند و بعضی نیز برای انجام دیگر درمان‌ها در بیمارستان می‌مانند.
پزشکان و پرستاران به بیمار مشاوره می‌دهند که چگونه به بهترین شکل مسیر درمان مدیریت کند.
