هر رژیم غذایی سالم، باید تمام مواد مورد نیاز بدن انسان را تامین کند. در کنار مواردی که در هرم تغذیه‌ای به آن‌ها اشاره می‌شود، مواردی نیز وجود دارند که در این هرم ذکر نشده‌اند؛ اما بدن انسان به آن‌ها نیاز دارد. خون، مهم‌ترین مایع درون بدن انسان است و برای ساخت آن، لازم است بدن مایعات کافی دریافت کند. بیش از دو سوم بدن هر فرد بالغی را آب تشکیل می‌دهد. این آب در بخش‌های مختلفی در بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مایعات درون سلولی
هر سلولی برای انجام وظایف خود نیاز به محیطی مناسب دارد. یکی از عوامل مهم در این راستا، وجود مایعات کافی در سلول است. گفتنی است این مایعات حدود ۴۰ درصد وزن بدن را تشکیل می‌دهند.
مایعات خارج سلولی
این مایعات حدود ۲۰ درصد وزن بدن را تشکیل می‌دهند و به نوعی نقش راه ارتباطی میان مایعات درون سلولی و محیط خارج سلول را بر عهده دارند. این مایعات مواد زائد درون سلول را به خارج هدایت می‌کنند و مواد مورد نیاز سلول را به آن می‌رسانند. مهم‌ترین مایع خارج سلولی پلاسما است که بخش اعظم خون به حساب می‌آید. سایر مایعات خارج سلولی عبارتند از مایعات بین سلولی و مایعات ترشحی.
مقدار نیاز بدن انسان به آب
سلول‌های بدن انسان برای انجام صحیح وظایف خود نیازمند ۲ تا ۲.۵ لیتر آب هستند؛ البته این میزان در هر شخص بسته به سن، جنسیت و میزان سوخت و ساز بدن او متفاوت است. راه تامین این مقدار مایع، نوشیدن مستقیم آب یا سایر مایعات خوراکی است.
نقش آب در رژیم غذایی
بله. هر چند آب در هرم غذایی وجود ندارد، اما بدن انسان شدیداً به آن نیازمند است. در رژیم‌های کاهش وزن هم نوشیدن مایعات و آب بسیار مهم است. نوشیدن یک لیوان آب ولرم پس از بیدار شدن به شست و شوی دستگاه گوارش و بهبود عملکرد روده‌ها کمک می‌کند. دمای آب هم در نوع عملکرد آن در بدن تاثیرگذار است. بدن انسان برای به تعادل رساندن دمای یک لیوان آب سرد، حدود ۱۲۰ کالری مصرف می‌کند. از طرف دیگر، آب ولرم و گرم تمایل کمتری برای ترک معده دارند و به همین دلیل، پس از نوشیدن آب گرم، دیرتر احساس گرسنگی می‌کنیم. کالری آب صفر است و حرکت آن در دستگاه گوارش نیازمند صرف انرژی است. نوشیدن آب کافی، تمایل فرد به نوشیدن سایر مایعات را کم می‌کند. نوشیدن آب پیش از صرف وعده غذایی می‌تواند با پر کردن حجم معده، فرد را زودتر سیر کند. وجود آب کافی در بدن به دفع بهتر سموم کمک می‌کند. همچنین، وجود آب کافی در بدن به شکسته شدن راحت‌تر سلول‌های چربی کمک می‌کند و در کنار ورزش، می‌تواند به لاغری فرد کمک کند.
با تمام این تفاصیل، زیاده‌روی در مصرف آب موجب ایجاد عارضه هیپوناترمیا در بدن می‌شود. در این وضعیت، سدیم موجود در بدن کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه، سلول‌های مغز در عملکرد خود دچار مشکل می‌شوند. در این شرایط، فرد دچار احساس بی‌اشتهایی، سرگیجه و حتی توهم و تشنج می‌شود.
برخی از رژیم‌های غذایی تنها مبتنی بر مایعات هستند. این نوع رژیم‌ها معمولا برای کاهش وزن سریع مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما به هیچ عنوان توصیه نمی‌شوند. در رژیم مایعات، فرد تنها از آب، چای و قهوه، آبمیوه و در بهترین حالت از عصاره گوشت استفاده می‌کند. طبیعتا در چنین شرایطی، بدن نمی‌تواند بسیاری از مواد مغذی مورد نیاز خود را تامین کند و اندام‌ها در عملکرد خود با مشکل مواجه می‌شوند.
ارتباط آب با اندام‌ها
- در صورت عدم دریافت آب کافی، پوست شادابی خود را از دست می‌دهد. شکاف‌های پوستی در هنگام کمبود آب عمیق‌تر می‌شوند و سلول‌های پوستی به سختی می‌توانند سموم خود را دفع کنند.
- قلب نیز در صورت عدم دریافت آب کافی با خونی اصطلاحا غلیظ‌تر سر و کار دارد. در نتیجه، عمل پمپاژ مستلزم فشار بیشتری می‌شود و احتمال وقوع نارسایی قلبی افزایش پیدا می‌کند.
- انتقال اکسیژن در رگ‌ها نیازمند وجود آب کافی در بدن است. نرسیدن اکسیژن کافی به اندام‌ها باعث ایجاد احساس خستگی و سردرد می‌شود.
- آب در متابولیسم بدن نیز نقشی بسیار پررنگ بر عهده دارد. افزایش متابولیسم منجر به سوزاندن چربی برای تامین انرژی می‌شود و به تبع آن، به لاغری فرد کمک می‌شود.
- روده‌ها برای روان کردن حرکت مواد دفعی، در کنار فیبر به مقدار زیادی آب نیاز دارند. عدم نوشیدن آب کافی می‌تواند باعث ایجاد یبوست در فرد شود.
- عدم دریافت آب کافی در بدن می‌تواند باعث کاهش روان بودن حرکت مفاصل شود. نتیجه دریافت نکردن آب کافی، می‌تواند باعث ابتلای فرد به بیماری‌های نظیر آرتریت شود.
نتیجه گیری
عدم دریافت آب کافی می‌تواند عملکرد بسیاری از اندام‌های بدن را با اختلال مواجه کند. از این رو، حذف یا کاستن آن از رژیم غذایی، می‌تواند ضررهای جبران‌ناپذیری برای بدن داشته باشد. از سوی دیگر، دانستن این که مایعات و به ویژه آب می‌توانند در لاغری نقشی مهم ایفا کنند نباید باعث شود به رژیم‌های مبتنی بر مصرف مایعات گرایش داشته باشید. پس رژیم غذایی باید به میزان درست و کافی دارای مایعات باشد.
