فهرست محتوا:
می‌دونستین بدن ما سیستمی برای پاک‌سازی سموم داره؟ و این کار رو در طول شبانه روز انجام می‌ده؟ اما برای کمک به عملکرد بهتر بدن انجام رژیمها و روش‌های درمانی مختلفِ سم‌ذایی، که گاهاً دتاکس یا پاک‌سازی هم گفته‌شده رو به‌عنوان راهکاری برای حذف سموم از بدن، کاهش وزن یا ارتقای سلامت انجام بدیم. روش‌های سم‌ذایی شامل موارد متنوعی هست که از جمله اون‌ها می‌شه به روزه‌داری، استفاده از گیاهان دارویی و نوشیدن انواع آبمیوه هست. در این مقاله قصد داریم به معرفی یکی از این روش‌های سم زدایی بپردازیم و به‌طورکلی توضیح بدیم رژیم دتاکس چیست و با انواع دتاکس لاغری آشنا بشیم.
رژیم سم‌زدایی دتاکس چیست؟
رژیمهای سم‌زدایی انواع متفاوتی دارن؛ از روزه‌داری کامل تا تغییر الگو تغذیه که هرکدوم روش‌های خاص خودشون رو دارن. رژیم دتاکس شامل یک یا چند تا روش از جمله روزه‌داری، نوشیدن آبمیوه و دتاکس واتر ، استفاده از مکمل غذایی، پاک‌سازی روده با کمک ملین، مصرف گیاه دارویی، حذف موقت غذاها مضر و استفاده از سونا برای تعریق و دفع سموم بدن می‌شه. شدت و مدت انجام این رژیم بسته به نوع برنامه غذایی متفاوته و باید تحت نظر پزشک متخصص یا کارشناس تغذیه انجام بشه.
انواع رژیمهای دتاکس و سم‌زدای بدن
رژیم دتاکس یا سم‌زدایی بدن یک روش قدیمی برای از بین بردن سموم بدن محسوب می‌شه که انواع متفاوتی داره. رژیمهای دتاکس سه‌روزه، بیست‌ویک‌روزه و چهل‌روزه هرکدوم بر اساس مدت زمان و شدت تأثیرگذاری متفاوتی طراحی شدن. مدت زمان هر رژیم بستگی به هدف شخص داره؛ برای مثال، رژیمهای کوتاه‌مدت برای نتایج سریع و رژیمهای طولانی‌مدت برای تغییرات پایدارتر و عمیق‌تر مناسبه. در ادامه مدل رایج رژیم دتاکس رو توضیح می‌دیم.
رژیم سم زدایی سه روزه (3-Day Detox)
رژیمهای سه‌روزه معمولا برای پاک‌سازی سریع بدن از سموم و ایجاد یه حس سبکی و انرژی بیشتر طراحی شده. تو این رژیم فرد باید برای سه روز متوالی، روزه‌داری کنه یا در کنار مصرف کالری روزانه مقدار مشخصی نوشیدنی خاص مثل آبمیوه و اسموتی بنوشه. رژیم دتاکس سه روزه برای کسایی که دنبال نتایج سریع هستن مناسبه و در کوتاه مدت باعث کاهش التهاب و بهبود عملکرد گوارش می‌شه. تو این رژیم می‌تونیم غذاهای خام، آبمیوه‌های طبیعی و دمنوش مصرف کنیم. در کنارش هم باید به‌طور کامل قند، گلوتن، لبنیات و غذاهای فرآوری شده رو حذف کنیم. یه برنامه غذایی دتاکس سه روزه می‌تونه شامل این خوراکی‌های باشه:
- صبح: آب لیمو با آب گرم + اسموتی سبز
- ناهار: سالاد سبزیجات تازه با روغن زیتون
- شام: سوپ سبزیجات سبک
- میان‌وعده: آبمیوه طبیعی یا چای سبز
دتاکس رژیم سه روزه برای کسانی طراحی شده که می‌خواهن بعد از یک دوره طولانی مصرف غذاهای ناسالم یا پرچرب، بدن خودشون رو به‌سرعت پاک‌سازی کنن.
رژیم سم زدایی ۲۱ روزه (21-Day Cleanse)
رژیم دتاکس بیست‌ویک روزه با هدف تغییر عمیق در سبک زندگی و عادت غذایی انجام می‌شه و بیشتر برای کسانی که قصد دارن سموم رو به‌صورت تدریجی دفع کنن و در‌عین‌حال به نتایج بلند مدت مثل کاهش وزن یا بهبود سلامت گوارش برسند مناسبه. دوره بیست‌ویک روزه دتاکس رژیم با ایجاد عادات غذایی سالم و کاهش سموم در سطح سلولی طراحی شده. تو این مدت شخص باید از مصرف قند، گوشت قرمز، کافئین، گلوتن و لبنیات پرهیز کنه و بیشتر سهم بشقابش رو با سبزیجات، غلات کامل، پروتئین‌های گیاهی و و مایعات پر کنه.
یکی از مزایا مهم رژیم دتاکس زمان کافی برای هماهنگی بدن با الگو غذایی جدید هست که باعث کاهش وزن تدریجی و بهبود عملکرد کبد و کلیه می‌شه.
رژیم سم زدایی چهل روزه (40-Day Detox)
بعضی از افراد به رژیمهای طولانی‌تری نیاز دارن تا تغییرات اثرگذاری در سطح سلولی رخ بده. یه رژیم چهل روزه دتاکس به فرد کمک می‌کنه علاوه‌بر دفع سموم بدن، سبک زندگی سالم رو به‌طور کامل در زندگیش پیاده‌سازی کنه. این برنامه‌ها معمولاً با ورزش، مدیتیشن و خواب منظم همراه هست و اثراتش می‌تونه در بلندمدت قابل مشاهده باشه. در مدت چهل روزه انجام رژیم دتاکس فرد پاک‌سازی عمیق‌تر بدن، تغییر اساسی در سبک زندگی و دستیابی به نتایج بلندمدت در سلامت جسمانی و روانی رو تجربه می‌کنه.
یکی از قوانین دتاکس لاغری چهل روزه حذف کامل غذاهای محرک و آلرژی‌زا هست و به‌جای اون مصرف سبزیجات، حبوبات، پروتئین کم‌چرب و روغن‌های سالم رو افزایش داد تا به تغییرات پایدار در سبک زندگی رسید.
آیا می‌توان با رژیم سم زدایی وزن کم کرد؟
تو یک مطالعه قدیمی در سال 2015، تعدادی از خانم‌های کره‌ای که اضافه وزن داشتن رو بررسی کردن که از رژیم لیمو استفاده کرده بودن. تو این رژیم غذایی باید به مدت هفت روز، ترکیبی از شربت افرا یا نخل ارگانیک و آب لیمو استفاده می‌کردن. بعد بررسی به این نتیجه رسیدن که رژیم دتاکس به‌طور قابل‌توجهی وزن بدن، شاخص توده بدنی(BMI)، درصد چربی بدن، نسبت دور کمر به باسن، اندازه دور کمر، نشونه‌های التهاب، مقاومت به انسولین و سطح لپتین تو گردش خون رو کاهش داده.
بعضی از افراد ممکنه با این رژیم کاهش وزن زیادی رو تجربه کنن اما باید توجه کنین که این کاهش وزن بیشتر بخاطر از دست دادن آب بدن و ذخایر کربوهیدراته، و معمولاً بلافاصله بعد از پایان دوره دتاکس برمی‌گردن. البته اگه در رژیم دتاکس شما محدودیت شدید کالری داشته باشین باعث کاهش وزن و بهبود سلامت متابولیک می‌شه. اما باید درنظر گرفت این مدل رژیمها به احتمال زیاد تو بلند مدت به حفظ وزن کم شده کمکی نمی‌کنه.
نکات مهمی که در رژیم دتاکس لاغری باید توجه کرد؟
برای انجام اصولی دتاکس لاغری باید چند نکته ساده اما ضروری رو رعایت کنین تا هم از فواید رژیم استفاده کنین هم دچار آسیب نشین.
1. یه بازه زمانی مشخص در نظر بگیر
- رژیمهای دتاکس کوتاه‌مدت (مثلاً ۳ یا ۵ روزه) معمولاً ایمن‌تر هستن
- رژیمهای طولانی (مثلاً ۲۱ یا ۴۰ روزه) رو باید با نظارت متخصص تغذیه انجام بدین.
2. به بدن‌ات گوش بده
- اگر احساس ضعف، سرگیجه، یا افت شدید انرژی داشتی، ممکنه رژیمت برات مناسب نباشه.
- دتاکس نباید باعث خستگی مفرط یا بی‌حالی دائمی بشه.
3. از حذف کامل گروه‌های غذایی خودداری کن
- بعضی رژیمهای دتاکس مصرف پروتئین یا چربی‌های مفید رو حذف می‌کنن که به بدن آسیب می‌رسونه.
- بهتره یک رژیم متعادل با میوه، سبزیجات، غلات کامل، چربی‌های سالم و پروتئین‌های گیاهی داشته باشی.
4. آب کافی بنوش
- دتاکس بدون نوشیدن آب کافی بی‌معنیه. نوشیدن ۸–۱۰ لیوان آب در روز برای دفع سموم ضروریه.
5. ورزش سبک داشته باش
- ورزش‌های سبک مثل پیاده‌روی، یوگا یا حرکات کششی می‌تونن به فرآیند دتاکس کمک کنن، اما از ورزش‌های سنگین پرهیز کن چون انرژی کمی دریافت می‌کنی.
6. از مصرف محصولات دتاکس تجاری پرهیز کن
- خیلی از محصولات دتاکس مثل چای‌های لاغری یا پودرهای پاک‌سازی، فقط تبلیغات هستن و ممکنه باعث مشکلات گوارشی یا کلیوی بشن.
7. به جای کاهش وزن فوری، به تغییر سبک زندگی فکر کن
- دتاکس می‌تونه شروع خوبی باشه، ولی برای لاغری ماندگار، باید رژیم سالم، ورزش، و خواب کافی رو همیشه رعایت کنی.
8. مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه
- اگر بیماری خاصی داری، یا دارو مصرف می‌کنی، حتماً قبل از شروع رژیم دتاکس با پزشک مشورت کن.
این افراد نباید رژیم دتاکس رو امتحان کنن
رژیم دتاکس هم مثل خیلی از رژیمهای کاهش وزن و لاغری برای همه افراد مناسب نیست و باید ازش اجتناب کنن.
- زنان باردار و شیرده: به‌علت نیاز تغذیه خاص در این دوران بهتره سمت دتاکس نرن.
- افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن: کسایی که بیماری خاص مثل دیابت، فشارخون بالا، بیماری قلبی یا مشکلات کلیوی دارن باید تحت نظر پزشک معالج خودشون اقدام به رژیم بگیرن.
- افراد با سابقه اختلالات تغذیه‌ای: رژیمهای محدودکننده ممکنه برای افرادی که سابقه اختلالات تغذیه‌ای دارن، مناسب نباشه.
رژیم دتاکس برای چه افرادی بیشتر توصیه می‌شه؟
کسایی که قصد دارن سیستم گوارش، نفخ و پوست خودشون رو بهتر کنن و در کنارش کاهش وزن و افزایش انرژی داشته باشن تحت نظر متخصص تغذیه از دتاکس لاغری استفاده کنن. همچنین، اشخاصی که دنبال یه راهکار برای پاک‌سازی بدن از مواد مضر هستن هم می‌تونن از دتاکس استفاده کنن.
آیا رژیمهای سم زدایی موثر هستن؟
رژیم دتاکس یکی از روش‌های محبوب کاهش وزن هست که طرفداراش ادعا می‌کنن باعث حذف سموم و کاهش وزن شده و سلامت عمومی رو ارتقا می‌ده. اما این سوال همیشه مطرح هست که آیا استفاده از رژیم دتاکس ضروری هست یا خطری برای شخص داره؟ طبق تحقیقاتی که در سایت pubmed منتشر شده با وجود رشد چشمگیر صنعت دتاکس، شواهد کمی برای حمایت از استفاده از این رژیمها وجود داره. همچنین شواهد اولیه‌ای وجود داره که بعضی خوراکی‌ها مثل گشنیز، نوری (نوعی جلبک) و اولسترا (نوعی چربی مصنوعی) خواص سم‌زدایی دارن. تعداد از مطالعات بالینی نشون داده رژیمهای دتاکس که با کمک متخصص انجام گرفته می‌تونه به بهبود عملکرد سم‌زدایی کبد و حذف آلاینده‌های بدن کمک کنه. رژیمهای دتاکس می‌تونن برای شروع یه سبک زندگی سالم‌تر یا کاهش موقت وزن مفید باشن، ولی نباید به‌عنوان یه راه‌حل قطعی برای لاغری یا پاک‌سازی بدن بهشون نگاه کرد.
رژیم دتاکس چطور اثر می‌گذاره؟
رژیم دتاکس معمولاً با هدف پاک‌سازی بدن از سموم، کاهش التهاب، بهبود عملکرد گوارش و بعضی اوقات کاهش وزن طراحی می‌شه. مکانیسم رژیم به این شکل هست که بعد از مدت زمانی خاص و رعایت رژیم بخاطر حذف مواد غذایی فرآوری‌شده، قندهای ساده، کافئین و الکل، فشار از روی کبد و سیستم گوارش برداشته می‌شه. علاوه‌براین چون رژیمهای دتاکس سرشار از میوه، سبزیجات و آب هستن به دفع سموم، بهبود حرکات روده و مبارزه با رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنن.
یکی دیگه از فواید تاثیر‌گذار دتاکس لاغری آگاهی شخص نسبت به تغذیه‌ش هست که می‌تونه کمک کنه در آینده هم انتخاب‌های سالم‌تری داشته باشه. همچنین مصرف زیاد آب در کنار استفاده از سونا و ورزش باعث دفع سموم از طریق تعریق و کلیه می‌شه.
بهترین بازه زمانی برای رعایت رژیم دتاکس
بازه زمانی مناسب برای دتاکس رژیم بستگی به هدف شخص، وضعیت جسمی و نوع رژیمی که انتخاب کرده داره. مثلا رژیمهای سه روزه دتاکس باعث کاهش وزن و پاک‌سازی بدن می‌شه درحالی که دتاکس 21 روزه یا بیشتر باید تحت نظر متخصص تغذیه انجام بشن و باید رعایت اصولی و استاندارد می‌تونن تغییر اساسی در سبک تغذیه ایجاد کنن. این نکته رو در نظر بگیرین که حتما باید قبل از شروع هر نوع دتاکس، با پزشک یا کارشناس‌های تغذیه تیم کرفس مشورت کنین و از مناسب بودن رژیم با شرایط خودتون مطمئن بشین.
عوارض رژیم سم زدایی چیست؟
هرچند دتاکس لاغری با هدف حذف سموم و سلامتی شخص طراحی شده اما ممکنه عوارضی برای شخص داشته باشه.
- محدودیت شدید کالری: بعضی از رژیمهای سم‌زدایی پیشنهاد می‌کنن کالری مصرفی روزانه رو تا حد زیادی کم کنین که باعث کاهش انرژی، خستگی و اختلالات متابولیک می‌شه.
- مصرف زیاد مواد معدنی: استفاده از مکمل یا مواد غذایی خاص تو رژیم دتاکس می‌تونه عوارض جانبی برای شخص داشته باشه.
- نداشتن همه‌ی مواد مغذی در رژیم: حذف گروه‌های غذایی مختلف تو رژیم سم‌زدایی باعث کمبود ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر مواد مغذی ضروری می‌شه.
- مشکلات گوارشی: تغییرات ناگهانی در رژیم غذایی باعث نفخ، یبوست یا اسهال در اشخاص می‌شه.
- تاثیرات بر سلامت روان: محدودیت غذایی ممکنه روی خلق‌و‌خو و سلامت روان تاثیر بگذاره.
نکته: قبل از شروع هر رژیم سم‌زدایی، توصیه می‌کنیم حتما با پزشک یا متخصصین تغذیه کرفس مشورت کنین تا از ایمنی و تناسب آن با شرایط فردی خودتون اطمینان پیدا کنین.
رایج ترین رژیمهای سم زدایی بدن کدامند؟
خیلی از رژیم‌هایی که به‌نام دتاکس در دسترس قرار داره چندان پشتوانه علمی برای اثر بخشی نداره و حتی ممکنه عوارضی هم برای اشخاص داشته باشه. در ادامه بعضی از رایج‌ترین رژیمهای اشتباه دتاکس رو باهم مرور می‌کنیم.
1. رژیم سم‌زدایی لیمو (Master Cleanse)
رژیم سم‌زدایی لیمو مصرف آب ده روزه آب لیمو تازه و شربت افرا هست. تو این رژیم هیچ اشاره‌ای به اجازه خوردن خوراکی‌های دیگه نشده و باید در طول این مدت تنها منبع تغذیه نوشیدنی اب‌لیمو باشه. همونطور که واضحه این رژیم با محدودیت شدید کالری همراه هست که باعث خستگی، تحریک‌پذیری و کمبود مواد مغذی می‌شه.
2. رژیم سم‌زدایی سیب
رژیم سم‌زدایی سیب و سرکه یکی از روش‌های اشتباه دتاکس هست که منجر‌به کاهش سطح پتاسیم و مشکلات گوارشی در شخص می‌شه. همچنین با حذف گروه‌های غذایی باعث کمبود ویتامین بدن می‌شه.
3. رژیم سم‌زدایی سه‌روزه
این برنامه شامل مصرف فقط مایعات (آبمیوه، آب سبزیجات و اسموتی) به‌مدت سه روز هست که مثل سایر روش‌ها باعث محدودیت کالری، خستگی و افت انرژی می‌شه. علاوه‌بر اون حذف غذاهای جامد باعث کمبود پروتئین، چربی‌های سالم و سایر مواد مغذی می‌شه.
کلام آخر
در این مقاله به این پرسش اصلی پرداختیم که رژیم دتاکس چیست ! و چه روش‌هایی داره. همونطور که می‌دونین رژیم دتاکس، که با هدف پاک‌سازی بدن از سموم، بهبود عملکرد گوارش و کاهش وزن طراحی شده و تو سال‌های اخیر محبوبیت زیادی پیدا کرده. با این حال، شواهد علمی قوی برای اثربخشی این رژیمها در حذف سموم از بدن وجود نداره. بدن انسان به‌طور طبیعی از طریق کبد، کلیه‌ها و سیستم گوارشی، فرآیند سم‌زدایی رو انجام می‌ده. دتاکس لاغری صرفا یک راهکار برای سرعت بخشیدن و تسهیل در حذف سموم از طریق کبد هست. مصرف متعادل میوه‌ها و سبزیجات، نوشیدن آب کافی، ورزش منظم، و خواب کافی به بهبود سلامت کلی بدن کمک می‌کنه. همچنین، قبل از شروع هر رژیم غذایی خاص، مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه کرفس ضروریه، به ویژه برای کسایی شرایط پزشکی خاص دارن.
