چای کامبوجا یا شربت کامبوجا برای اولین بار در حدود ۲۵۰۰ سال پیش در استان منچوری کشور چین کشف و به وسیله آن نوشیدنی با طعمی بین شیرینی و ترشی (در اصطلاح ملس) تولید شد. در مدت کوتاهی این نوشیدنی حاصل از تخمیر چای (انواع چای شامل چای سفید، چای سبز و چای سیاه) و شکر در تمامی کشورهای شرق آسیا به علت طعم خاص آن گسترش پیدا کرد. از حدود ۲۰۰۰ سال پیش این نوشیدنی به علت خواص درمانی به نام چای طول عمر یا مسیر طول عمر در کشورهای شرقی شناخته شد. از جمله خواص قارچ کامبوجا که در طب شرقی به آن نسبت داده شده می‌توان به درمان کبد چرب توسط این قارچ و همچنین خاصیت لاغر کنندگی کامبوجا اشاره کرد.
در سال‌های پیش از جنگ‌های جهانی اول و دوم این نوشیدنی با نام‌هایی همچون قارچ جادویی، قارچ معجزه‌گر و اکسیر طول عمر در کشورهای اروپای شرقی، روسیه و آلمان شناخته شده بود اما در طول ۲ جنگ جهانی و دهه پس از آن به علت کمبود شکر و چای در جهان، تولید و مصرف این نوشیدنی رو به فراموشی رفت.
در سال ۱۹۶۰ این نوشیدنی بار دیگر از طریق اروپای شرقی به اروپا و سپس آمریکا راه یافته و پس از سال ۱۹۷۰ و بالا رفتن سطح رفاه عمومی (فراوان شدن شکر و چای بین مردم اروپا)؛ استفاده از نوشیدنی کامبوجا با نام نوشیدنی معجزه‌گر بار دیگر در کشورهای اروپایی و سپس آمریکا رواج یافت.
نکته
قارچ کامبوجا در واقع یک قارچ تنها نیست!!! این قارچ ترکیبی از باکتریها، قارچ‌ها و دیگر میکروارگانیزم‌های مفید برای انسان است؛ و به همین واسطه مواد غذایی تولید شده در طی تخمیر چای و شکر به وسیله این قارچ، طیف‌های مختلفی را در بر می‌گیرد.
عوارض قارچ کامبوجا
هیچ ماده غذایی یا دارویی نمی‌تواند به تنهایی تمامی بیماری‌ها و آسیب‌های ناشی از زندگی روزمره را از بین ببرد. هر چند نویسنده این مقاله در هیچ یک از مقالات و منابع معتبر دانشگاهی عارضه ذکر شده در اثر نوشیدن چای حاصل از قارچ کامبوجا را نیافته است؛ اما بهتر است این نوشیدنی به میزانی مصرف شود که تعادل رژیم غذایی روزانه شما را تغییر ندهد. این میزان معمولا ۳۰۰ سی‌سی در روز ذکر شده است.
هر ماده غذایی و دارویی، هرچند مفید در صورت استفاده خارج از تعادل می‌تواند برای انسان آسیب‌زا باشد.
خواص قارچ کامبوجا
برای دانستن خواص این قارچ بهتر است اول بدانیم مواد تشکیل دهنده قارچ کامبوجا چیست؟
۱. اسیدهای آلی
سه ترکیب اسید استیک، اسید لاکتیک و اسید گلوکونیک که بخشی از توان میکروب‌کشی نوشیدنی کامبوجا را ایجاد می‌کنند به همراه اسید تارتاریک و اسید اگزالیک که غلظت کمتری در شربت کامبوجا دارند، اسیدهای آلی موجود در چای کامبوجا محسوب می‌شوند. اسید گلوکونیک یک میکروب‌کش ضعیف محسوب شده و به‌طور طبیعی با مقادیر پایین در بدن تولید می‌شود. این ماده که تقریبا دو درصد از شربت کامبوجا را تشکیل می‌دهد امروزه به عنوان نگهدارنده مواد غذایی در تولیدات صنعتی کاربرد دارد.
۲. قندهای ساده
قندی که در آغاز به مایع در حال تخمیر چای کامبوجا اضافه می‌شود ساکاروز است. در فرآیند تخمیر این قند به واحدهای سازنده خود یعنی گلوکز و فروکتوز تبدیل شده و سپس توسط کامبوچا به اسیدهای عالی تبدیل می‌شود؛ اما در پایان فرآیند تخمیر همواره مقادیری از انواع قندها در مایع باقی مانده و به همراه انواع اسیدها موجب ایجاد طعم شیرین ـ ترش چای کامبوجا می‌شود.
۳. اتانول
در حین فرآیند تخمیر توسط باکتری‌های همراه بخشی از قند موجود در مایع به الکل تبدیل می‌شود اما در روز ۴ الی ۵ فرآیند اتانول موجود توسط باکتریها غالبا به اسید استیک تبدیل می‌شود. به‌طور معمول بسته به شرایط دمایی ۰.۵ درصد الی ۲ درصد از اتانول در مایع باقی می‌ماند اما بنابر تعاریف نوشیدنی‌های حاوی کمتر از ۳ درصد الکل جزو نوشیدنی‌های الکلی محسوب نشده و الکل موجود در آن می‌تواند به سلامت کبد نیز کمک کند.
۴. ترکیبات طعم دهنده
ترکیبات طعم دهنده و فرار که در طی تخمیر چای کامبوجا تولید می‌شوند نقش مهمی را در ایجاد طعم شیرین ـ ترش این نوشیدنی دارا هستند. از جمله این ترکیبات در چای کامبوچا می‌توان به دی‌استیل استون، ایزوبوتیرآلوهید، وایلینیک اسید و متیل استر اشاره کرد.
۵.اسید گلوکورونیک (قارچ کامبوجا و کبد چرب)
این ماده به مقدار ناچیز در کبد انسان تولید می‌شود. اسید گلوکورونیک جزو مواد اولیه برای ساخت کندروئیتین‌ها و اسید هیالوروئیک است. این دو جزو مواد سازنده و ترمیم کننده غضروف در بدن محسوب شده و همچنین بر پایه این مواد، مولکول بزرگی به نام پروتوگلیکان در بدن ساخته می‌شود که ماده زمینه یا سیمان بین سلولی اغلب بافت‌های بدن انسان را تشکیل می‌دهد. خاصیت ژله مانند این بافت به نرمی و انعطاف پذیری بافت‌ها و اعضای بدن کمک می‌کند.
از دیگر خصوصیات اصلی اسید گلوکورونیک شرکت در فرآیند سم زدایی کبد است. به‌طور کلی این ماده در فرآیند دفع طیف وسیعی از ترکیبات مضر بدن کمک می‌کند. برای مثال بنزوپیرن یک ترکیب سرطان‌زای مشهور است که اغلب در دود حاصل از سوختن مواد فسیلی (گاز و نفت و مواد ساخته شده از آن‌ها) یافت می‌شود. این ترکیب خطرناک ابتدا در کبد هیدروکسله و سپس به اسید گلوکورونیک متصل شده و از طریق ادرار دفع می‌شود.
*نکته
چای کامبوچا حاوی حدود ۴ درصد اسید گلوکورونیک است که می‌توان آن را یکی از منابع عمده برای دریافت این ماده توسط انسان دانست.
۶. انواع ویتامین‌ها
بر اساس نتایج حاصل از تحقیقات وجود کلیه ویتامین‌های گروه «ب» و همچنین اسید اسکوربیک (ویتامین سی) در چای کامبوچا تایید شده است. این ویتامین در واقع به وسیله مخمرهای موجود در چای کامبوچا تولید می‌شود. این مخمرها علاوه بر ویتامین‌های خانواده «ب»، به ویژه ویتامین «ب۱۲» که در رژیم اکثر خانواده‌های ایرانی وجود ندارد؛ مقادیری از انواع پروتئین‌های مورد نیاز بدن را نیز تولید می‌کنند.
۷. اسیدآمینه‌های آزاد
در چای کامبوچا اسیدآمینه‌هایی نظیر لیزین، تیروزین، والین، فنین آلانین، لوسین و ایزولوسین یافت می‌شود. در بین این اسیدآمینه‌ها بیشترین فراوانی به لیزین تعلق داشته و میتونین پایین‌ترین مقدار را داراست.
۸. هپارین
کار اصلی هپارین در بدن انسان جلوگیری از لخته شدن خون است. چای کامبوچا به واسطه داشتن این ماده می‌تواند میزان خطر ایجاد سکته‌های مغزی و قلبی ایجاد شده در اثر لخته‌های خون را در انسان کاهش دهد.
*اخطار
به دلیل وجود هپارین در چای کامبوچا مصرف این نوشیدنی به مادران باردار توصیه نمی‌شود؛ چرا که احتمال دارد از پایان خونریزی‌های رحمی ناشی از وزن کودک جلوگیری کند.
۹. کافئین و تئوفیلین
کافئین و تئوفیلین از مشتقات چای بوده و هر دو این مواد از مواد پورینی محسوب می‌شوند. افرادی که به کافئین حساسیت داشته و یا به بیماری نقرس مبتلا هستند بهتر است از نوشیدنی کامبوچا که حاصل تخمیر ماده‌ای به جز برگ انواع چای است استفاده کنند.
۱۰. تانین‌ها
تانین‌ها یا اسید تانیک‌ها مولکول‌های بزرگ و پیچیده هستند که اغلب در پوست میوه‌ها و درختان، به خصوص در درخت بلوط یافت می‌شوند. منشا تانین‌ها در چای کامبوچا برگ چای سیاه است. اسید تانیک علاوه بر توان میکروب‌کشی، اثرات انقباظی بر روی مخاط بدن را داراست. همچنین این ماده تحت شرایط ویژه تخمیر را متوقف و اجازه بالا رفتن میزان اتانول نوشیدنی کامبوچا را بیش از حد معینی نمی‌دهد.
۱۱. آنزیم‌ها
نوشیدنی کامبوچا حاوی آنزیم‌های هضم کننده قندی نظیر آمیلاز، لاکتاز و اینوتاز است. مجموعه آنزیم‌های نوشیدنی کامبوچا در افزایش بازدهی و هضم و جذب مواد غذایی موثر است.
*نکته
آنزیم‌های موحود در چای کامبوچا به‌خصوص در افراد مبتلا به سندرم روده حساس می‌تواند موثر باشد و علامت‌های بیماری در آنان را کاهش دهد.
۱۲. آنتی‌بیوتیک‌ها
بر اساس مشاهدات آزمایشگاهی چای کامبوچا توان آنتی‌بیوتیکی بالایی داشته و حتی بر روی برخی گونه‌های باکتریایی مقاوم به آنتی بیوتیک‌های موجود نیز می‌تواند موثر باشد.
*اخطار
برخی افراد که به آنتی‌بیوتیک خالص مانند پنی‌سیلین حساسیت دارند ممکن است نسبت به نوشیدنی کامبوچا نیز حساسیت نشان دهند. بهتر است نوشیدن چای کامبوچا از مقادیر پایین شروع و پس اطمینان از عدم حساسیت به آرامی مقدار مصرف آن اضافه شود.
کامبوجا و لاغری
براساس یافته‌های آزمایشگاهی و همچنین مواد موجود در چای کامبوچا می‌توان دریافت که اکثر خاصیت‌های نسبت داده شده به این نوشیدنی از جمله تاثیر قارچ کامبوجا بر لاغری را درست دانست.
