برای توضیح دادن سیستم عملکرد آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن در آغاز بهتر است با همدیگر به بررسی رادیکال‌های آزاد و کارکرد آن‌ها در بدن بپردازیم.

سوختن چوب، زنگ زدن آهن و…نمونه‌هایی از اکسید شدن مواد مختلف است که ما در طی شبانه روز با آن مواجه هستیم و همگی ما آن‌ها را به چشم دیده‌ایم. در فرآیند تولید انرژی در بدن انسان در زمان سوختن قند در بافت عضلانی و تولید انرژی در بدن انسان نیز اتفاقی شبیه به سوختن چون یا زنگ زدن آهن در جریان است؛ اگرچه با سرعت پایین‌تر.

در حین عمل اکسید شدن ماده غذایی و قندها در بافت عضلانی و کبد، موادی تولید می‌شوند به نام رادیکال‌های آزاد. این مواد از طریق نور مستقیم خورشید و یا مواد غذایی سوخته همچون ته‌دیگ، چیبس و نان سوخته نیز به بدن ما وارد می‌شوند. رادیکال‌های آزاد قابلیت اکسید کردن (سوختن با سرعت پایین، مثل زنگ زدن آ‌هن) تمامی بافت‌های بدن را دارا هستند و می‌توانند موجب مرگ سلول‌های مختلف و یا اختلال در کار سلول‌های بدن شوند. (برای مثال ازدیاد رادیکال‌های آزاد در خون می‌تواند موجب اختلال در سیستم ایمنی بدن و یا تغییر ژنتیکی سلول‌های مختلف و سرطانی شدن آن‌ها شود.)

همچنین به علت بالا رفتن سرعت سوخت و ساز سلول‌های بدن در اثر رادیکال‌های آزاد، این مواد یکی از عوامل اصلی افزایش سرعت پیر شدن انسان شناخته می‌شوند. ( برای مثال افرادی که پوستشان بیشتر از ۳ ساعت در شبانه‌روز در معرض نور مستقیم خورشید قرار دارد، از پوست با سن فیزیولوژیک بالاتری نسبت به دیگر اعضای بدن خود برخوردار هستند.)

در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ مطالعات زیادی در مورد استفاده از آنتی‌اکسیدان‌ها برای جلوگیری از زنگ زدن (اکسید شدن) فلزات در صنعت صورت گرفت. این تحقیقات در ادامه موجب یافتن نقش آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن انسان، یعنی جلوگیری از ترکیب شدن رادیکال‌های آزاد به صورت مستقیم با بافت سلولی بدن و در نتیجه کاهش یا به صفر رساندن آسیب ناشی از آن‌ها به بدن انسان گشت.

آنتی‌اکسیدان‌ها در بسیاری از مواد غذایی یافت می‌شوند؛ اما تجمع آن‌ها در دانه‌ها و گیاهان رنگی بسیار بیشتر است. در ادامه این مقاله به معرفی سه آنتی‌اکسیدان اصلی مورد نیاز در بدن انسان می‌پردازیم.

بتا کاروتن

بتاکاروتن یکی از کارتنوئیدها محسوب شده و یک ترکیب آنتی اکسیدانی قوی محسوب می‌شود. این ماده می‌تواند در صورت کمبود ویتامین “آ” در بدن به عنوان جایگزین آن عمل کند؛ تقریبا هر ۱۲ میکروگرم بتاکاروتن می‌تواند نقش ۱ میلی گرم بتاکاروتن را برای بدن انسان ایفا کند.

این ماده در حفاظت پوست از آسیب در برابر اشعه‌ ماورا بنفش خورشید نقش مستقیم داشته و می‌تواند به پوست شما در مقابل ابتلا به سرطان پوست و انواع دیگر بیماری‌های پوستی کمک کند.

سلنیم

سلنیم یک ماده آنتی‌اکسیدان قوی محسوب می‌شود که برای جلوگیری از واکنش‌های شیمیایی زیان‌آور در بدن استفاده می‌شود. به گفته محققان سلول‌های محافظت شده با آنتی‌اکسیدان در مقابل سرطان و اختلالات وابسته به سن از خود مقاومت بیشتری بروز می‌دهند.

**خطر:

مقادیر بالای سلنیم برای بدن انسان (مصرف روزانه بیش از ۴۰۰ میلی گرم در افراد بزرگسال) سمی بوده و باعث ریزش مو، شکنندگی ناخن، تهوع، اسهال، خستگی و در مسمومیت‌های شدید باعث آسیب به سیستم عصبی خواهد شد.

لوتئین و زاگزانتین

 لوتئین یک آنتی اکسیدان قوی محسوب می‌شود که علاوه بر جلوگیری از بیماری‌هایی مانند سرطان و تنگی عروق به پیشگیری از بیماری‌های چشمی و پوستی نیز کمک می‌کند.

براساس تحقیقات، افرادی که در معرض نور مستقیم خورشید به مدت زیاد هستند احتمال ابتلا به بیماری‌های پوستی و تخریب سلول‌های داخل چشم بالاتری نسبت به افراد عادی دارند. مصرف روزانه ۶ میلی‌گرم لوتئین به پوست و سلول‌های داخلی چشم شما کمک می‌کند در مقابل اشعه‌های بیماری‌زای نور خورشید آسیب کمتری ببینند.

زاگزانتین نیز در تمامی خواص با لوتئین مشترک و به نوعی همکار است!!! بجز اینکه طبق گزارش پژوهشگران مصرف روزانه ۶ میلی‌گرم زاگزانتین به همراه لوتئین می‌تواند انسان را در برابر ضعف عضلانی ناشی از کهولت سن محافظت کند.

همچنین شما می‌توانید با مصرف روزانه ۱۰ میلی‌گرم لوتئین و زاگزانتین در رژیم غذایی روزانه خود، سلامت پوستتان را در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید را تضمین کنید و صاحب یک کرم ضد آفتاب طبیعی برای پوستتان باشید.