اغلب بیش از آن‌که به مزایای بازی های رایانه ای پرداخته شود درباره معایب و مضرات آن بحث می‌شود. با این حال مطالعات روانشناسی و پزشکی نشان داده است، بازی‌های ویدئویی بیش از این‌که دارای مضرات جبران‌ناپذیر و غلو شده‌ای باشند، دارای مزایای بسیار زیادی هستند. فرق ادعای دانشمندانی که این نظریه‌ها را مطرح می‌کنند با کسانی که از مضرات بازی‌ها می‌گویند این است که دستهٔ اول برای سخنان و نظریه‌هایشان سال‌ها مطالعه و آزمایش کرده‌اند و از روی احساسات از بازی‌های ویدئویی سخن نمی‌گویند. در این مقاله قصد داریم مزایای پزشکی متعددی را که بازی‌های ویدئویی برای کاربرانشان به ارمغان می‌آورند بررسی کنیم.

بازی‌های رایانه‌ای با تنوع بسیار زیادی که دارند بخش قابل توجهی از وقت و انرژی کودکان و نوجوانان را به خود اختصاص داده‌اند، این مهم موجب شده تا توجه به فواید و مضرات آن‌ها در کانون توجه متخصصین علوم روانشناسی و علوم رفتاری قرار گیرد. بازی‌های رایانه‌ای این توانایی را دارند که بتوانند به رشد و توسعه فکری کودکان و نوجوانان کمک کنند و یا بالعکس عاملی باشند برای ترویج خشونت، بی‌بند و باری و کم‌تحرکی آن‌ها. شناخت فواید و مضرات بازی‌های رایانه‌ای برای کودکان می‌تواند به والدین برای انتخاب درست بازی‌های رایانه‌ای کمک کند. در ادامه به برخی از فواید و مضرات اشاره شده است:

فواید بازی‌های رایانه‌ای

در این قسمت برخی از مزایای بازی های رایانه ای را باهم مرور می‌کنیم:

۱.       کمک به کودکان و نوجوانان دارای بیماری‌های مزمن

پژوهشگران دانشگاه یوتا سال گذشته تحقیقی را منتشر ساختند که نشان می‌داد انجام منظم بازی‌های رایانه‌ای توسط بچه‌های دارای بیماری و اختلالاتی نظیر اوتیسم، افسردگی و پارکینسون، سبب افزایش استقامت و روحیه مقاومت آن‌ها در برابر مشکلات ناشی از بیماری می‌شود. دانشمندان بر این باورند که این‌گونه بازی‌ها بر روی ساز و کارهای عصبی خاصی تأثیر گذاشته و موجب ایجاد هیجان مثبت می‌شود. به این ترتیب کودک یا نوجوان درگیر بیماری مزمن بهتر می‌تواند با پیامدهای ناشی از بیماری خود مبارزه کند.

۲.     افزایش توانایی‌های حرکتی کودکان پیش‌دبستانی

با اینکه قرار دادن یک کودک کم سن و سال در برابر تلویزیون برای انجام بازی رایانه‌ای کار درستی تلقی نمی‌شود، اما این همه ماجرا نیست. زیرا پژوهش دانشمندان دانشگاه دیکن در ملبورن استرالیا نشان می‌دهد انجام بازی‌های تعاملی رایانه‌ای به تقویت مهارت‌های حرکتی کنترل اشیا در کودکان می‌انجامد.

۳.   کاهش استرس و افسردگی

دامنه فواید بازی‌های رایانه‌ای تنها به کودکان و نوجوانان محدود نمی‌شود. پژوهشی که در سال ۲۰۰۹ منتشر شد، نشان می‌دهد انجام بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند به افرادی که از مشکلاتی نظیر استرس یا افسردگی رنج می‌برند، کمک کند تا بتوانند تا حدی بر این مشکلات غلبه کنند.

۴.      تقویت توانایی تصمیم‌گیری

بیشتر بازی‌های رایانه‌ای نیازمند تصمیم‌گیری و واکنش سریع کاربر هستند. دانشمندان عصب‌شناس دانشگاه روچستر نیویورک به این نتیجه رسیدند که انجام بازی‌های رایانه‌ای سبب تمرین مغز برای تصمیم‌گیری سریع می‌شود. بازی‌هایی نظیر شبیه‌سازی موقعیت‌هایی که باید در آن به سرعت تصمیم گرفت کاربر را عادت می‌دهد تا به سرعت اطلاعات محیطی را بررسی و بلافاصله به آن‌ها واکنش دهد.

۵.    افزایش شادی در میان سالمندان

پژوهشگران در دانشگاه کارولینای شمالی به بررسی رابطه بازی‌های رایانه‌ای و سلامت روانی (شادی) افراد سالمند پرداختند. این مطالعه به این نتیجه رسید افراد سالمندی که گهگاه بازی‌های رایانه‌ای انجام می‌دادند، شادتر از سایر هم سن و سالان خود بوده‌اند و هیجانات مثبت‌تری از خود بروز می‌دادند.

۶.     کمک به درمان خوانش پریشی یا Dyslexia

خوانش پریشی یا Dyslexia یک بیماری نادر است که باعث عدم تمرکز فرد در خواندن متون می‌شود. با مطالعاتی که دانشمندان حوزهٔ روانشناسی روی این بیماری انجام داده‌اند، یکی از دلایل مهم حادث شدن آن را، عدم تمرکز می‌دانند. در واقع فرد به دلیل نداشتن تمرکز نمی‌تواند روی کلمات، جملات و سطور نوشته‌ها تمرکز کرده و در نتیجه آن‌ها را بخواند. نکته اینجاست که می‌شود با تمرین دادن فرد برای تمرکز کردن، این مشکل را تا حدود زیادی رفع کرد. بازی‌های ویدئویی یکی از موثرترین راه‌ها برای تمرین دادن مغز برای افزایش تمرکز هستند.

۷.    درمان تنبلی چشم و افزایش قدرت بینایی

نمی‌شود این واقعیت را کتمان کرد که نزدیک نشستن جلوی تلویزیون یا نمایشگر می‌تواند در بلندمدت اثرات جبران‌ناپذیری روی بینایی فرد داشته باشد. ولی امروزه مشکل قدیمی سیم دسته و محدودیت اندازهٔ این سیم‌ها که باعث می‌شد کاربر برای استفاده از کنسول بازی با فاصلهٔ کمی از تلویزیون به بازی کردن بپردازد، با کنترلرهای بی‌سیم حل شده است.

از طرف دیگر بازی کردن باعث می‌شود قدرت بینایی کاربر در مقایسه با سایر افراد بهتر و بیشتر شود. وقتی کاربر در حال بازی کردن یک بازی ویدئویی است، دائماً روی اشیای موجود در محیط بازی تمرکز می‌کند یا سایه‌زنی‌های یک رنگ خاص را از هم تشخیص می‌دهد و در نتیجه قدرت تشخیص رنگ‌ها و تمیز دادن اجزای موجود در زندگی واقعی هم برایش راحت‌تر می‌شود. موضوع مهم این است که کاربران بازی‌های ویدئویی در هنگام بازی کردن این کارها را به شکل ناخودآگاه انجام می‌دهند و این مثل یک تمرین طولانی‌مدت برای چشم آن‌ها عمل می‌کند.

۸.    افزایش فعالیت‌های فیزیکی و ورزش

آن دوران که برای رد کردن یک مرحله از یک بازی و رسیدن به کد ذخیره، باید ساعت‌ها بدون حرکت پای یک بازی می‌نشستیم گذشته است. حالا بازی‌ها به شکل قابل توجهی پیشرفت کرده‌اند و ذخیرهٔ بی‌پایان بازی و رها کردن بازی در هر زمان ممکن یکی از ویژگی‌های معمول است. حالا با بازی‌هایی طرف هستیم که می‌شود به واسطهٔ آن جنب و جوش داشت، ورزش کرد، بازی‌های حرکتی انجام داد و از تمام اتاق برای بازی کردن استفاده کرد. از طرفی بازی‌های شبیه‌ساز ورزشی هم هستند که بسیاری از کودکان و نوجوانان را جذب خود می‌کنند و باعث می‌شوند کاربران آن‌ها برای یاد گرفتن و فعالیت واقعی در آن ورزش خاص اشتیاق بالایی از خودشان نشان بدهند. این نوع بازی‌ها در آینده بیش‌تر و بیش‌تر خواهند شد.

۹.     کمک به تقویت خلاقیت

روانشناسان ثابت کرده‌اند، خلاقیت اکتسابی نیست؛ هر فرد به شکل پیش‌فرض خلاق است ولی برای بروز دادن خلاقیت خود باید آن را تقویت کند. تمرین برای خلاق بودن یکی از روش‌های تقویت این ویژگی است. بازی‌های ویدئویی به دلیل هویتشان بهترین راه برای تقویت خلاقیت و در نتیجه استفاده از آن در زندگی واقعی هستند؛ نکتهٔ جالب این است که اغلب بازی‌ها دارای قدرت تمرین قوهٔ خلاقهٔ کاربرانشان هستند.

۱۰.    کاهش احساس درد

یکی از راه‌های کم کردن درد در عضلات و بخش‌های مختلف بدن، ترشح هورمونی به نام «اندورفین»Endorphin است. این هورمون، خاصیت تسکین دهندگی دارد و می‌تواند با درصد بالایی، احساس درد را کاهش دهد. ولی آزاد شدن اندورفین در حالت عادی ممکن نیست و برای رها شدن نیازمند بروز حس هیجان است. بازی کردن، یکی از راه‌هایی است که به شکل صد در صدی باعث ترشح این هورمون در بدن و سبب کاهش احساس درد می‌شود.

۱۱.     افزایش کارایی در انجام کارهای ظریف

انجام دادن بازی‌های ویدئویی تمرکز کاربران را بالا می‌برد و باعث می‌شود افرادی که به شکل روزمره چند ساعت از وقت خود را صرف انجام بازی می‌کنند قدرت بیشتری برای انجام کارهای ظریف داشته باشند. بر اساس یک آزمایش بین چند جراح که تعدادی به شکل روزانه به انجام بازی می‌پرداختند و تعدادی که علاقه‌ای به انجام این فعالیت نداشتند؛ مشخص شد جراحانی که به اصطلاح گیمر هستند، تمرکز بالاتری در انجام عمل‌های جراحی دارند و ریزه‌کاری‌ها و تشخیص‌های با ظرافت را بهتر از گروه دوم انجام می‌دهند.

۱۲.   کمک به درمان نسبی بیماران MS

 MS یک بیماری عصبی است که در آن فرد روی بخشی از اندام‌های بدن خود قدرت کنترل ندارد. این بیماری به صورت عدم تعادل در هنگام راه رفتن هم نمود پیدا می‌کند. تحقیقات نشان داده بیمارانی که بازی‌های مبتنی بر انجام فعالیت‌های بدنی و حفظ تعادل را انجام داده‌اند بسیار سریع‌تر از بیمارانی که این کارها را در فیزیوتراپی انجام می‌دهند روند بهبودی خود را طی کرده‌اند.

۱۳. کمک به بیماران مبتلا به اوتیسم

افرادی که اوتیسم دارند در ایجاد ارتباط با دیگران دچار مشکل هستند. تحقیقات نشان داده بیمارانی که بازی‌های ویدئویی چند نفره که نیاز به تعامل با دیگر بازیکنان دارد را انجام می‌دهند بهتر می‌توانند بخش مهمی از این بیماری را درمان کنند.