هموروئید (Hemorrhoids) یا بواسیر یکی از بیماری مقعدی است که در راست روده و ناحیه مقعد اتفاق می‌افتد. در این بیماری رگ‌های وریدی متورم می‌شود. این بیماری به دو نوع داخلی و خارجی هم تقسیم می‌شود. اگرچه این بیماری کمی دردناک و عذاب‌آور است، اما خوشبختانه برای درمان آن راه‌هایی نیز وجود دارد. تقریبا از هر ۴ نفر سالمند یا افراد میانسال، سه نفر با سطح شدید یا خفیف، به این عارضه مبتلا می‌شود. علت دقیق آن هنوز ناشناخته مانده است. با این حال عواملی هم در ابتلا به این عارضه تاثیرگذار است. در ادامه با کرفس همراه شوید تا بیشتر به بررسی این بیماری بپردازیم.
بواسیر چیست؟
هموروئید نام دیگری بیماری بواسیر است که احتمالا شما بیشتر آن را با نام دوم، این بیماری را می‌شناسید. آیا تا به حال کلمه «واریس» به گوش‌تان خورده است؟ در این بیماری رگ‌های بدن متورم و برجسته می‌شوند. در بیماری بواسیر هم رگ‌های اطراف مقعد تحت فشار قرار گرفته و به کشش تمایل دارند. در این صورت مثل بیماری واریس، برجسته و متورم می‌شوند. این بیماری گاهی در اثر افزایش فشار در راست روده تحتانی ایجاد می‌شود.
انواع بیماری بواسیر
هموروئید دارای سه نوع خارجی، داخلی و بواسیر ترومبوزدار است. علائم هر یک از انواع این بیماری با هم تفاوت دارد:
علائم بواسیر خارجی
بیماری همورئید زمانی که در زیر پوست اطراف مقعد ایجاد شود، به آن بواسیر خارجی اطلاق می‌شود. علائم آن شامل:
- خارش و تحریک در ناحیه مقعدی
- احساس درد یا ناراحتی
- تورم در اطراف مقعد
- خونریزی
علائم هموروئید داخلی
نوع دیگری از بواسیر به صورت داخلی و در قسمت رکتوم یا راست روده ایجاد می‌شود. این بیمار قابل مشاهده نیست و نسبت به نوع خارجی آن درد کمتری دارد. با این حال زمان خروج مدفوع، بیمار درد زیادی را متحمل می‌شود. به طور کلی علائم نوع داخلی این بیماری عبارت است از:
- خونریزی بدون درد در حین حرکات روده
- مشاهده خون در مدفوع
علائم بواسیر ترومبوزدار
نوع دیگری از این بیماری، «بواسیر ترومبوزدار» نام دارد. پزشکان این بیماری را هم از نوع خارجی بواسیر می‌شناسند که در آن لخته‌های خون در دیواره مقعد جمع می‌شود و علائم زیر را ایجاد می‌کند:
- احساس درد شدید
- ایجاد تورم در معقد
- ایجاد التهاب
- ایجاد یک توده سخت در نزدیکی مقعد
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر این بیماری با حرکات روده، خونریزی داشته باشد و با یک هفته مراقبت در منزل بهبود نیابد، باید به پزشک مراجعه کنید. گاهی خونریزی مقعد نشانه بیماری سرطان روده بزرگ و یا حتی سرطان مقعد نیز هست که باید کمی در مورد علائم آن مراقبت باشید. پس برای مشخص شدن علت بیماری باید به پزشک مراجعه کنید.
اگر درد ناشی از بواسیر همراه با سبکی سر، سرگیجه و یا ضعف بدنی است، انجام معاینات پزشکی ضرورت دارد.
علل ابتلا به هموروئید چیست؟
به طور کلی علت‌های اصلی ابتلا به عارضه هموروئید عبارت است:
- فشار آوردن در زمان حرکات روده
- نشستن طولانی مدت در توالت (به‌خصوص توالت‌های ایرانی)
- ابتلا به اسهال و یبوست مزمن
- افزایش وزن
- بارداری
- داشتن رابطه مقعدی
- رژیم غذایی کم فیبر
- بلند کردن اجسام سنگین
آیا بیماری بواسیر خطرناک است؟
زمانی که سن افزایش می‌یابد، احتمال ابتلا به این عارضه هم بیشتر می‌شود. زیرا با گذشت زمان و افزایش سن، بافت‌هایی که از رگ‌های راست روده و مقعد پشتیبانی می‌کنند، ضعیف می‌شوند و حالت کششی پیدا می‌کنند. این حالت در زنان باردار در ماه‌های آخر بارداری هم اتفاق می‌افتد. زیرا با افزایش وزن جنین، به ناحیه مقعد مادر فشار زیادی وارد می‌شود.
عارضه هموروئید مقعدی با عوارض زیادی همراه است که عبارتند از:
- کم خونی: این عارضه به ندرت اتفاق می‌افتد. اگر میزان خونریزی ناشی از بواسیر مزمن زیاد باشد، باعث کم‌خونی می‌شود. البته در بسیاری از مواقع خونریزی آنقدر نیست که این عارضه را به دنبال داشته باشد.
- احساس درد شدید: در صورتی که خونرسانی به بواسیر داخلی قطع شود، با درد شدیدی همراه می‌شود.
- لخته شدن خون: بواسیرترومبوز شده با زخم و خون لخته شده همراه است. اگرچه این بیماری خطرناک نیست اما در بسیاری از مواقع دردناک است.
آیا راهی برای پیشگیری از هموروئید وجود دارد؟
بهترین راه برای پیشگیری از بیماری بواسیر مقعدی، جلوگیری از ابتلا به یبوست است. زیاد زمان خروج مدفوع در حالت یبوست، فشار زیادی به ناحیه مقعد وارد می‌شود. پس موارد زیر را درنظر داشته باشید:
- غذاهای سرشار از فیبر بخورید. میوه، سبزیجات، غلات سبوس‌دار و سبزیجات حاوی مقدار زیادی فیبر هستند. البته باید مقدار فیبر را به آرامی به برنامه غذایی خود اضافه کنید. مصرف فیبر کافی در طی روز از یبوست پیشگیری می‌کند.
- در طی روز مقدار زیادی آب و مایعات بنوشید. در طی روز نوشیدن ۶ تا ۸ لیوان آب ضرورت دارد تا از یبوست پیشگیری کند.
- اگر به یبوست مبتلا شدید به پزشک مراجعه کنید. پزشک با تجویز مکمل‌های فیبر در طی روز از بروز بواسیر پیشگیری می‌کند. البته تنها به مکمل‌ها اکتفا نکنید و در کنار آن حداقل ۸ لیوان آب هم میل کنید.
- از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید زیرا باعث فشار زیاد به ناحیه مقعد و وریدهای راست روده تحتانی می‌شود.
- به محض احساس تمایل به دفع مدفوع رفع مزاج کنید. در غیر اینصورت مدفوع خشک می‌شود و دفع آن برایتان سخت خواهد بود.
- انجام ورزش برای جلوگیری و درمان نفخ و یبوست و کاهش فشار به وریدها مفید است. همچنین از نشستن‌های طولانی مدت به خصوص در توالت خودداری کنید.
راه‌های تشخیص بیماری هموروئید
با مراجعه به پزشک، تشخیص بواسیر خارجی و داخلی کار سختی نیست. هموروئیدخارجی به راحتی قابل تشخیص است. در مورد نوع داخلی هم ممکن است از روش آنوسکوپ و یا پروکتوسکوپ استفاده کند.
کولونوسکوپی هم روشی برای مشاهده کامل روده بزرگ است تا علاوه بر تشخیص بواسیرمقعدی سایر مشکلات گوارشی مبتلا هم مشاهده شود.
درمان بیماری بواسیر
درمان این عارضه به دو شکل خانگی و در مراکز درمانی انجام می‌شود. درمان خانگی شامل همان مراقبت‌هایی بود که در بخش پیشگیری از بواسیرمقعدی گفته شد. اما اگر این بیماری شدت یافته باشد، برای درمان باید تحت مراقبت پزشک باشید. به طور کلی برای درمان این بیماری روش‌های زیر انجام می‌شود:
روش‌های درمان موضعی
طبق گفته دکتر وحید حریری یکی از روش‌های درمان این عارضه از طریق درمان موضعی صورت می‌گیرد. کرم و پمادهای مخصوص بواسیر و یا شیاف حاوی هیدروکورتیزون و لیدوکائین به همین دلیل تجویز می‌شود. همچنین در برخی از مواقع هم از پدهایی با مواد بی‌حس‌کننده نیز استفاده می‌شود. هر چند نباید به طور خودسرانه اقدام به استفاده از این داروها کنید.
قرار گرفتن در حمام و وان در طی روز
یکی از توصیه‌های پزشکان برای درمان این عارضه، قرار گرفتن در لگن آب گرم به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه است. این روش بیشتر در کنار مصرف داروها توصیه می‌شود.
استفاده از داروهای مسکن دهانی
راه دیگری که پزشکان برای درمان بواسیر توصیه می‌کنند، مصرف داروهایی است که به طور موقت باعث کاهش درد این بیماری می‌شود. اما در دراز مدت عارضه را درمان نمی‌کند. اگر ظرف یک هفته با این روش‌های درمان بهبود نیافتید، برای کنترل درد و خونریزی باید روش‌های دیگری انجام شود.
روش کم تهاجمی درمان هموروئید
چندین روش کم تهاجمی هم برای درمان بواسیر شدید وجود دارد. وقتی بیمار دچار خونریزی مداوم و درد شدید باشد، جراحان می‌توانند این بیماری را به راحتی درمان کنند. این روش درمانی به صورت سرپایی انجام می‌شود و به بیهوشی نیاز ندارد. روش‌های درمان کم‌تهاجمی عبارتند از:
بستن یک نوار باند لاستیکی: در این روش جراح یک یا دو نوار لاستیکی کوچک را در اطراف قاعده بواسیر داخلی قرار می‌دهد تا گردش خون در این ناحیه قطع شود. بعد از یک هفته رگ‌های برجسته شده کوچک می‌شوند. این روش دردناک است و در شرایط خاصی انجام می‌شود.
تزریق (اسکلروتراپی): یکی دیگر از روش‌های درمان بیماری‌هموروئید است که در آن پزشک یک محلول شیمیایی را به بافت بواسیر تزریق می‌کند تا آن را کوچک کند. این روش نسبت به بستن نوار لاستیکی درد کمتری دارد.
استفاده از نورمادون قرمز یا روش لیزری: یکی دیگر از روش‌های درمان است که با کمک گرمای لیزری هموروئیدمقعدی کوچک و خونریزی کنترل می‌شود. این روش بدون عوارض جانبی صورت می‌گیرد.
روش‌های جراحی برای درمان بواسیرمقعدی
تعداد کمی از افراد مبتلا به بیماری بواسیر به جراحی نیاز دارند. اگر هیچ یک از روش‌های قبلی برای درمان رگ‌های برجسته‌شده موثر واقع نشود، متخصص جراح عمومی برای درمان، یکی از روش‌های زیر را به شما پیشنهاد می‌دهد:
۱. روش هموروئیدکتومی یا برداشتن بواسیر
طبق گفته دکتر وحید حریری جراح عمومی در تهران، در این روش جراح، بخشی از بافت مقعد را که باعث خونریزی می‌شود، برمی‌دارد. این روش اغلب با کمک بی‌حسی موضعی، تزریق بیهوشی و یا روش بی‌حسی نخاعی انجام می‌شود. در مواردی هم جراح آن را با بیهوشی عمومی انجام می‌دهد.
هموروئیدکتومی موثرترین و کامل‌ترین روش برای درمان بواسیر شدید است. درد ناشی از جراحی همانند خود هموروئید دردناک نیست و با داروهای مسکن به راحتی کنترل می‌شود.
۲. درمان بواسیر با استاپلر
در این روش از وسایل خاصی به نام استاپلر استفاده می‌شود تا جریان خون در بافت هموروئید مسدود شود. این روش فقط برای بواسیر داخلی کاربرد دارد. این روش در مدت زمان کوتاه انجام می‌شود و بعد از انجام هم قادرید به فعالیت‌های عادی خود برگردید.
در پایان
آنچه از علائم، علت و راه‌های درمان بیماری بواسیر یا همان هموروئید گفته شد، به شما در شناخت بهتر این بیماری کمک می‌کند. ضمن اینکه دکتر وحید حریری یکی از بهترین جراحان عمومی توصیه دارند بیماران در صورت وجود علائم شدید از درمان‌های خودسرانه خودداری کنند. مراجعه به پزشک در صورت خونریزی بهترین راهکار در این شرایط است.
منابع: mayoclinic و mayoclinic
