استخوان، یک بافت زنده است که دائماً در حال شکسته شدن و جایگزینی و بهبود است، پوکی استخوان زمانی اتفاق می‌افتد که، تولید استخوان جدید با حذف استخوان‌های قدیمی همراه نباشد. این بیماری بر مردان و زنان همه نژادها تأثیر می‌گذارد اما در زنان سفیدپوست و آسیایی به‌خصوص زنان مسن که در معرض یائسگی هستند در بالاترین حدش وجود دارد. داروها، رژیم سالم و تمرینات تحمل وزن می‌توانند به جلوگیری از دست رفتن استخوان یا تقویت استخوان‌های ضعیف کمک کنند.

پوکی استخوان باعث می‌شود که استخوان‌ها ضعیف و شکننده شوند و شکستگی‌های مربوط به آن در لگن و مچ دست یا ستون فقرات رخ می‌دهد که می‌توانیم با رژیم سالم و تمرینات ورزشی از آن‌ها جلوگیری کنیم. پوکی استخوان باعث می‌شود، که استخوان‌ها ضعیف و شکننده شوند به حدی شکننده می‌شوند، که یک افتادن یا یک تنش خفیف مانند خم شدن یا سرفه، می‌تواند باعث شکستگی شود. شکستگی‌های مرتبط با آن، اغلب در لگن، مچ دست یا ستون فقرات رخ می‌دهد.

مهم‌ترین علائم پوکی استخوان

این بیماری علائم خاصی ندارد، اما در آن بافت و مقاومت استخوان کم می‌شود. ذخیره شدن کلسیم در استخوان‌ها که باعث سفت و محکم شدن آن‌ها می‌شود، قبل از تولد آغازشده و تا سن ۳۰ سالگی ادامه می‌یابد. در ۳۰ سالگی استخوان‌های یک فرد سالم به بیشترین سختی خود می‌رسد.

 اگر فعالیت بدنی کم باشد یا رژیم غذایی مناسب نبوده و حاوی مقدار کمی کلسیم باشد، به‌تدریج کلسیم استخوان‌ها کم شده و استخوان‌ها شکننده می‌شوند. دردهای مفصلی از مهم‌ترین علائم آن است. مبتلایان به این عارضه نمی‌توانند به مدت طولانی بایستند؛ آن‌ها همچنین نمی‌توانند راست بنشینند. این اشخاص باگذشت زمان قدشان کوتاه می‌شود و با کوچک‌ترین فشار، استخوان‌های آن‌ها خُرد می‌شود و می‌شکند.

پیشگیری از پوکی استخوان

در این قسمت برای شما توصیه‌هایی را در مورد جلوگیری از پوکی استخوان ارائه می‌کنیم:

• مصرف بیشتر کلسیم
• ویتامین د و استروژن
• مصرف سویا
• انجام ورزش و فعالیت بدنی
• پرهیز از خوردن نوشابه‌ها و قهوه
• مصرف آهن زینک و منیزیم
• مصرف غذاهای دریایی و گوشت قرمز

تشخیص پوکی استخوان

در مطالعات مختلف بارها از پوکی استخوان به‌عنوان یک بیماری پیچیده نام برده شده است که عوامل متعددی مانند ژن‌ها و عوامل محیطی متعدد در بروز آن مؤثر هستند. ازآنجایی‌که این بیماری تا زمان بروز شکستگی قابل‌شناسایی نیست و درنهایت با بروز شکستگی در عضو قابل‌تشخیص است به‌عنوان بیماری خاموش خوانده می‌شود.

در سرتاسر دنیا، این بیماری عامل بیش از ۹/۸ میلیون شکستگی در استخوان است به‌طوری‌که هر ۳ ثانیه یک‌بار یک استخوان بر اثر پوکی استخوان می‌شکند. سنجش تراکم استخوان عبارت است از روش‌های تشخیص میزان تراکم معدنی استخوان که از این روش معمولاً به جهت پیشگیری از شکستگی‌های استخوان استفاده می‌شود.

تغذیه مناسب در دوران بلوغ بسیار اهمیت دارد، بنابراین نوجوانان در سن بلوغ باید روزانه حدود هزارتا هزار و ۵۰۰ میلی‌گرم کلسیم دریافت کنند که این میزان باید از طریق لبنیات و سایر مواد غذایی سرشار از کلسیم تأمین شود. ورزش و فعالیت فیزیکی منظم هم در افزایش تراکم استخوان تأثیر چشمگیری دارد.

پس از سن بلوغ تنها کمی به میزان تراکم استخوان‌ها افزوده و از سن ۳۵ سالگی به بعد از این میزان کاسته می‌شود. شیوع پوکی استخوان در جوامع مختلف حدود ۱۰ درصد گزارش شده است. به‌طورکلی هزینه‌های زیادی برای درمان آن و شکستگی‌های ناشی از این عارضه به نظام سلامت کشورها تحمیل می‌شود.

درمان قطعی پوکی استخوان

اساسی‌ترین درمان پوکی استخوان استفاده از مقادیر کافی کلسیم و ویتامین دی است. تمام بیماران مبتلا به پوکی استخوان باید مکمل‌های دارویی کلسیم و ویتامین دی دریافت کنند. همراه با این دو مکمل، پزشک معالج معمولاً از یک داروی ضد پوکی استخوان هم استفاده می‌کند. مبتلایان به پوکی استخوان می‌توانند انواع ماهی‌ها مانند ماهی ساردین را به همراه ادویه‌هایی مانند زردچوبه، زیره، فلفل سیاه، زنجبیل، دارچین و میخک مصرف کنند. استفاده از مواد غذایی مانند گوشت گوسفند جوان، سبزی‌های برگ سبز تیره مانند کلم بروکلی، انواع کلم‌ها مانند کلم بنفش، چهارمغز (پسته، بادام، فندق و گردو)، لوبیای سویا و خرما برای اشخاص دچار این عارضه مفید است.

مبتلایان این بیماری برای رفع مشکل خود باید بین ساعات ۱۱ تا ۱۵ به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پاهای خود را مقابل نور خورشید بگذارند تا ویتامین D۳ آن‌ها تأمین شود. افراد دچار این عارضه باید در بالا و پایین رفتن از پله‌ها احتیاط کنند. انجام ورزش و نرمش‌های ملایم برای مبتلایان به پوکی استخوان ضروری است. زنان باردار باید ازنظر رژیم غذایی زیر نظر پزشک باشند.

مصرف کال‌جوش (کله‌جوش)، پاچه گوسفند به علت داشتن کوآنزیم Q۱۰ و نان، پنیر و گردو به همراه پونه برای مبتلایان به پوکی استخوان مفید است. افراد دچار این عارضه برای رفع مشکلشان می‌توانند ۱۰۰ گرم پودر سنجد را با ۳۰ گرم تخم شربتی، پنج گرم زنجبیل، پنج گرم دارچین و پنج گرم میخک باهم ترکیب کنند، سپس یک قاشق مرباخوری از این مخلوط را در یک لیوان شیر بریزند و شیر را به همراه ۲ عدد خرما میل کنند.