علل ایجاد و درمان دفع پروتئین در ادرار

پروتئین اصلی در خون آلبومین نامیده می‌شود. در هنگام سلامت کلیه‌ها مواد زائد ساخته شده در حین متابولیسم سلول را دفع کرده ولی به موادی مانند پروتئین اجازه دفع نمی‌دهند. اگر کلیه دچار مشکل شده و یا سطح برخی مواد همچون پروتئین یا قند خون از سطح عادی بیشتر شود، کلیه‌ها این مواد را نیز شروع به دفع می‌کنند. به این وضعیت در اصطلاح پزشکی پروتئینوری گفته می‌شود.

دفع پروتئین در ادرار

دفع پروتئین در ادرار به طور معمول در میزان‌های بسیار کم اتفاق می‌افتد. اگر در طی آزمایشات مشخص شود این میزان از حد مشخصی فراتر رفته احتمال انواع بیماری‌های کلیوی، فشارخون و ابتلا به انواع دیابت وجود دارد.

پلاسما، بخش مایع خون، حاوی پروتئین‌های مختلفی است. یکی از عملکردهای کلیه حفظ پروتئین‌های پلاسما است بطوری که همراه با مواد زائد در حین تولید ادرار دفع نشود. دو مکانیزم وجود دارند که بطور معمول از وارد شدن پروتئین به ادرار جلوگیری می‌کند.

گلومرول یک مانع ایجاد می‌کند که بیشتر پروتئین‌های بزرگ‌تر پلاسما را در داخل خون نگه می‌دارد.

پروتئین‌های کوچک‌تر که عبور می‌کنند تقریباً بطور کامل توسط توبول‌ها جذب می‌شوند.

دفع پروتئین در ادرار اغلب زمانی رخ می‌دهد، که گلومرول یا توبول‌ها در کلیه‌ها آسیب ببینند. دفع پروتئین از کلیه همچنین ممکن است هنگامی که مقدار بسیار زیادی از یک پروتئین کوچک در خون وجود داشته باشد و توبول‌ها نتوانند تمام آن را جذب کنند، رخ دهد.

افراد سالم ممکن است پروتئینوری موقت یا دائم داشته باشند. این مشکل ممکن است مرتبط با استرس، ورزش سنگین، تب، درمان با آسپرین و قرار گرفتن در معرض سرما باشد؛ اما به‌طور کل وجود پروتئین بیشتر از حد مجاز می‌تواند نشان دهنده ابتلا به بیماری کلیوی و یا دیابت و فشارخون باشد.

علت دفع پروتئین در ادرار

شایع‌ترین دلیل دفع پروتئین در ادرار، آسیب کلیوی ناشی از موارد زیر است:

۱. دیابت

دفع پروتئین از کلیه یکی از اولین علائم تحلیل عملکرد کلیه در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و ۲ است.

۲. فشار خون بالا

دفع پروتئین از کلیه در یک شخص مبتلا به فشار خون بالا یکی از علائم اولیه کاهش عملکرد کلیه است.

۳. اختلالات سیستم ایمنی بدن همانند: لوپوس و نفروپاتی ایمونوگلوبین

۴. انواع عفونت در بدن یا کلیه

۵. مسمومیت غذایی یا شیمیایی

۶. ضربه ناگهانی به بدن

۷. سرطان کلیه

۸. نارسایی و سکته قلبی

۹.پره‌اکلامپسی ( ابتلا به عفونت و دفع پروتئین در ادرار در بارداری)

زنان باردار بطور منظم برای کنترل دفع پروتئین از کلیه معاینه می‌شوند زیرا وجود آن مرتبط با پره‌اکلامپسی (مسمومیت حاملگی) است. مسمومیت حاملگی یک اختلال بارداری خاص است که دفع پروتئین از کلیه و فشار خون بالا نیز در همان زمان رخ می‌دهد. علائم آن می‌تواند شامل ادم (ورم)، حالت تهوع و سردرد در حین بارداری باشد. در موارد نادر، می‌تواند موجب علائم شدیدی مانند تشنج شود. مسمومیت حاملگی می‌تواند هم برای مادر و هم فرزند وی خطرناک باشد.

۱۰. مولتیپل میلوما (سرطان سلول‌های پلاسما)

دفع پروتئین کلیه در ادرار ناشی از وجود پروتئین اضافه در خون که در ادرار سرریز می‌شود (پروتئین بنس جونز) ممکن است در بیماری مولتیپل میلوما مشاهده شود. پروتئین بنس جونز از دو زنجیره سبک ایمونوگلوبولین ساخته شده است که وجود آن در ادرار اغلب در تشخیص مولتیپل میلوما در کنار علائم دیگر مشاهده می‌شود.

علائم



بیماران مبتلا به دفع پروتئین در ادرار، معمولا علائمی از خود نشان نمی‌دهند، اما در موارد شدیدتر (مانند سندرم نفروتیک) ممکن است ورم وآب‌آوردگی شکم نیز اتفاق بیافتد. سندرم نفروتیک نیز شامل دفع پروتئین کلیه در ادرار، کاهش آلبومین خون و ورم می‌باشد. ممکن است علائم و نشانه‌هایی مرتبط با دلایل زمینه‌ای نیز وجود داشته باشند. دفع پروتئین در ادرار به مقدار زیاد و دائم منجر به کاهش سطح آلبومین خون می‌گردد. این وضعیت ممکن است باعث تورم مچ پا، درد شکم و تنگی نفس شود.

چگونه تشخیص دهم که در ادرار پروتئین وجود دارد؟

تنها راه برای دانستن اینکه در ادرار پروتئین وجود دارد آزمایش ادرار است. آزمایش تشخیص پروتئین در ادرار میزان آلبومین را در ادرار اندازه می‌گیرد و با میزان کراتینین در ادرار مقایسه می‌شود. حاصل این مقایسه نسبت آلبومین به کراتینین نامیده می‌شود. نسبت بیشتر از mg/g ۳۰ می‌تواند یکی از علائم بیماری کلیوی باشد.

هنگامی که آسیب کلیوی بدتر شود و پروتئین زیادی از طریق ادرار دفع گردد، ممکن است علائم زیر در شما به وجود بیاید:

مشاهده ادرار کف‌‌آلود و پر از حباب در هنگام دفع

تورم دست، پا، شکم یا صورت

در صورتی که این علائم در شما بروز کند، احتمال آسیب کلیوی شدید در شما وجود دارد. بلافاصله برای تعیین دلیل علائم خود و بهترین درمان ممکن با یک متخصص اورولوژی مشورت کنید.

درمان دفع پروتئین در ادرار

اگر مبتلا به دیابت یا فشار خون بالا باشید، که دو دلیل شایع بیماری‌های کلیوی هستند، باید مطمئن شوید که مشکل شما تحت کنترل است. اگر دیابت دارید، کنترل آن به معنی کنترل دائم قند خون، مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک و رعایت یک برنامه‌ی غذایی سالم و ورزش می‌باشد. اگر دچار فشار خون بالا هستید، ممکن است پزشک توصیه کند که برای کمک به کاهش فشار خون و محافظت از کلیه‌ها در برابر آسیب بیشتر، دارو مصرف کنید. انواع داروهایی که می‌توانند در فشار خون و دفع پروتئین در ادرار مفید باشند، مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (مهارکننده‌های ACE) و مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARBs) نامیده می‌شوند.

اگر در ادرار پروتئین وجود داشته باشد اما مبتلا به دیابت یا فشار خون بالا نباشید، یک مهارکننده ACE یا یک ARB ممکن است همچنان برای محافظت از کلیه‌ها در برابر آسیب بیشتر موثر باشد. در صورت وجود پروتئین در ادرار خون، برای انتخاب بهترین روش درمان با پزشک خود مشورت کنید.

پیشگیری دفع پروتئین در ادرار

اگر احساس کنید که در خطر دفع پروتیئن از کلیه هستید درباره‌ی دغدغه‌های خود با پزشک صحبت کنید.

بطور منظم آزمایش‌های خون و ادرار انجام دهید.

رژیم غذایی خود را با توجه به توصیه‌های پزشک متعادل کنید.

مقدار زیادی فیبر، تا ۵۵ گرم در هر روز به شکل غلات سبوس‌دار، سبزیجات تازه و حتی در صورت لزوم مکمل‌های غذایی مصرف کنید.

در صورت فشار خون بالا، دیابت یا هر دو، شرایط خود را کنترل کنید. با اینکه این بیماری‌ها شما را در خطر دفع پروتئین در ادرار قرار می‌دهند، اما می‌توانید با مصرف داروهای خود، یک رژیم غذایی سالم و ورزش جهت کنترل علائم از این مشکل پیشگیری کنید. اگر از علائم خود رنج می‌برید، در اسرع وقت با پزشک صحبت کنید تا شرایطتان بیشتر کنترل شود.