رادیکال های آزاد بدن چیست و چه مضراتی دارند؟ رادیکال آزاد بر سر بدن چه می‌آورد؟ آیا عامل اصلی بیماری‌هاست؟ آیا با پیری زودرس ارتباط دارد؟ رادیکال آزاد با سیستم ایمنی بدن چکار می‌کند؟ آیا سرطان در نتیجه وجود رادیکال های آزاد هیدروکسل است؟ در این مطلب کرفس به سوالات شما در مورد رادیکال آزاد و نقش آن در بیماری بدن صحبت می‌کنیم.
رادیکال آزاد چیست؟
رادیکال ازاد به اتم‌های ناپایداری گفته می‌شود که در نتیجه استرس در بدن ایجاد می‌شود. این اتم‌های ناپایدار به سلول‌های بدن آسیب زیادی می زنند و عامل اصلی پیری زودرس پوست و بیماری‌هایی مثل سرطان هستند. به طور کلی رادیکال‌های ازاد با انبوعی از بیماری‌ها در ارتباط است. حتی مسئول تغییرات ظاهری پوست از جمله افزایش سن، ایجاد چین و چروک و موهای سفید هم شناخته شده است.
درک مفهوم رادیکال ازاد به دانش اولیه شیمی نیاز دارد. اتمها توسط الکترونهایی احاطه شده‌اند که به صورت لایه‌هایی به نام پوسته به دور اتم می‌چرخند. هر پوسته باید با تعداد مشخصی الکترون پر شود. هنگامی که پوسته پر است، الکترون ها شروع به پر کردن پوسته بعدی می‌کنند.
اگر اتمی پوسته بیرونی داشته باشد که پر نباشد، ممکن است با اتم دیگری پیوند بخورد و از الکترون برای تکمیل پوسته خارجی آن استفاده شود. این نوع اتم ها به عنوان رادیکال های آزاد شناخته می‌شوند.
رابطه بین رادیکال آزاد و استرس
اتم‌هایی که پوسته بیرونی کامل آن‌ها پایدار است، اما رادیکال‌های آزاد ناپایدار و در تلاش برای تشکیل تعداد الکترون‌های پوسته خارجی خود هستند، سریعاً با سایر مواد واکنش نشان می‌دهند.
زمانی که مولکول‌های اکسیژن به اتم‌های منفردی که دارای الکترون جفت نشده هستند تقسیم می شوند، رادیکال‌های آزاد ناپایداری را ایجاد می‌کنند که به دنبال اتمها یا مولکول های دیگر برای اتصال به هم هستند. در صورت ادامه این اتفاق، فرآیندی به نام استرس اکسیداتیو آغاز می‌شود. این نوع استرس به سلول‌های بدن آسیب می‌رساند و باعث بروز علائم پیری زودرس می‌شود.
رادیکال آزاد چطوری به بدن آسیب می‌زند؟
در سال ۱۹۵۶ اولین بار نظریه رادیکال های آزاد پوست منتشر شد که نشان می‌داد این اتم ناپایدار به مرور زمان باعث از بین بردن سلول‌های پوستی می‌شود. با افزایش سن بدن توانایی مبارزه با اثرات رادیکال آزاد را از دست می‌دهد. نتیجه آن تولید بیشتر رادیکال آزاد در بدن، اکسیداتیو بیشتر و تشدید آسیب به سلول‌های پوستی است. همه این فرآیندها باعث آسیب به زیبایی و شفافیت پوست می‌شود.
اثرات ایجاد رادیکال های آزاد چیست؟
مهم‌ترین اثرات ایجاد رادیکال‌های ازاد عبارت است از:
- ابتلا به بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی مانند آلزایمر و سایر زوال عقل‌ها
- ابتلا به بیماری قلبی عروقی به دلیل گرفتگی عروق قلب
- اختلالات خود ایمنی و التهابی، مانند آرتریت روماتوئید و سرطان
- ابتلا به بیماری آب مروارید و کاهش بینایی مربوط به سن
- تغییرات مربوط به سن در ظاهر، مانند از بین رفتن قابلیت ارتجاعی پوست و ایجاد چین و چروک، سفیدی مو، ریزش مو و تغییر در بافت مو
- احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲
- ابتلا به بیماری‌های دژنراتیو ژنتیکی، مانند بیماری هانتینگتون یا پارکینسون
البته در این بین رادیکال های آزاد پوست و تاثیرات این اتم‌های ناپایدار بر روی پیری‌زودرس کمی جدید است. هر چند مطالعات بی‌شماری در این زمینه صورت گرفته است که همگی تاثیرات آن را تایید می‌کنند.
علت ایجاد رادیکال‌های ازاد چیست؟
نظریه‌های زیادی در رابطه با علت ایجاد رادیکال های آزاد پوست وجود دارد. عوامل زیادی در ایجاد رادیکال ازاد نقش دارند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی، مانند آفت کش‌ها و آلودگی هوا
- سیگار کشیدن
- الکل
- غذاهای سرخ شده
- سبک زندگی استرس‌زا
استرس اکسیداتیو با همه این عوامل ارتباط نزدیکی دارد. قرار گرفتن در معرض همه این موارد باعث می‌شود تا میزان استرس بدن افزایش یابد. در این مورد سیستم ایمنی بدن تا حدودی قدرت خود را از دست می‌دهد و توان مقابله با رادیکال‌های ازاد را ندارد.
ارتباط بین رادیکال آزاد و آنتی اکسیدان
خوب حالا که متوجه شدید رادیکال آزاد چیست و چطور روی بدن اثر منفی می‌گذارد، بلکه با راه خنثی کردن آن هم آشنا شوید. رادیکال آزاد و آنتی اکسیدان ارتباط متضادی با هم دارند. وقتی میزان آنتی‌اکسیدان در بدن زیاد می‌شود، رادیکال‌های ازاد قدرت خود را در بدن از دست می‌دهد.
آنتی اکسیدان به تمامی عناصری گفته می‌شود که به تقویت سیستم ایمنی بدن هم کمک می‌کنند. از جمله آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توان به ویتامین‌های C و E اشاره کنیم. از این‌رو مصرف روزانه مواد غذایی حاوی انتی‌اکسیدان ها به خنثی کردن رادیکال آزاد کمک زیادی می‌کند.
این عناصر مواد شیمایی هستند که به رادیکال‌های ازاد الکترون اهداء می‌کنند و از این طریق تاثیر منفی آن‌ها را از بین می‌برند. البته فراموش نکنید آنتی‌اکسیدان انواع مختلفی دارد. همان‌طور که رادیکال ازاد در مناطق مختلف بدن اثرات متفاوتی بر جا می‌گذارد، هر آنتی‌اکسیدان هم با خواص شیمیایی متفاوتی رفتار می‌کند.
غذاهای حاوی آنتی اکسیدان
با توجه به اثرات منفی رادیکال های آزاد پوست و مشکلات ناشی از آن، مصرف روزانه غذاهای حاوی آنتی اکسیدان را به شما توصیه می‌کنیم. هر ماده غذایی حاوی ویتامین‌های C و E، گلوتاتیون، بتاکاروتن و استروژن های گیاهی به نام فیتواستروژن از جمله آنتی اکسیدان های بسیاری هستند که ممکن است اثر رادیکال‌های آزاد را خنثی کنند.
منبع: medicalnewstoday
