سرطان ریه در مراحل اولیه هیچ نشانه ای ندارد و بیماران اغلب زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که بیماری در مراحل پیشرفته قرار دارد. شاید به همین دلیل باشد که سرطان ریه کشنده‌ترین سرطان انسان محسوب می‌شود. ۸۶ درصد بیماران مبتلا به این سرطان در فاصله ۵ سال از زمان تشخیص جان خود را از دست می‌دهند. سرطان ریه در سراسر دنیا شایع‌ترین علت مرگ بیماران مبتلا به سرطان در زنان و مردان است.
سرطان ریه چه نشانه‌هایی دارد؟
همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، متاسفانه سرطان ریه در مراحل ابتدایی هیچ نشانه‌ای از خود بروز نمی‌دهد و اغلب بیماران زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که سرطان در مراحل پیشرفته قرار دارد. با این حال آگاهی از نشانه‌های شایع این بیماری سبب می‌شود که این سرطان مهلک در ابتدایی‌ترین و درمان پذیرترین مرحله ممکن تشخیص داده شود.
شایع‌ترین نشانه سرطان ریه سرفه است؛ که در صورت تهاجم تومور به لایه پوشاننده مجاری تنفسی به وجود می‌آید؛ با این حال، علایم زیر هم می‌توانند نشانه وجود یک توده در ریه باشند و در صورت بروز هر کدام باید حتما به پزشک مراجعه کنید:
افزایش تعداد یا شدت سرفه در فرد سیگاری.
سرفه به همراه خلط خونی، حتی اگر میزان خون اندک باشد.
درد مبهم یا مشخص در قفسه سینه
تنگی نفس در اثر فعالیت
خشونت یا تغییر صدا که بیشتر از ۲ هفته طول کشیده باشد.
عفونت‌های مکرر ریه و مجاری تنفسی
بروز خس‌خس سینه به صورت حاد
سرطان ریه ممکن است با یک سری از علایم غیر اختصاصی مانند ضعف، خستگی، کاهش وزن، کاهش اشتها و علایم تهاجم به قسمت‌های دیگر بدن مانند درد استخوان و سردرد نیز همراه باشد. کشف سریع و درمان زود هنگام این بیماری در بقا و بهبود کیفیت زندگی بیمار نقش بسیار مفیدی دارد.
چرا سرطان ریه ایجاد می‌شود؟
علت ایجاد سرطان در همه جای بدن یکسان است. در سیستم کنترل تقسیم سلول‌های قسمتی از بدن اختلال ایجاد می‌شود. این اختلال ممکن است به صورت خود به خودی یا در اثر عوامل ناشناخته و یا در بیشتر موارد به علت تماس سلول با یک سری عوامل مخرب و زیان‌بار که به عوامل سرطان‌زا مشهور هستند، ایجاد شود. مهم‌ترین عامل سرطان‌زایی که سبب تغییرات سرطانی سلول‌های ریه می‌شود، ترکیبات زیان‌بار مختلف موجود در دود سیگار هستند. مصرف سیگار هنوز هم مهم‌ترین عامل خطر ابتلا به سرطان ریه محسوب می‌شود. خطر ابتلا به سرطان ریه با افزایش مقدار و مدت تماس با دود تنباکو افزایش می‌یابد و هر چه سن شروع مصرف سیگار پایین‌تر باشد، خطر ابتلا بیشتر است. دانشمندان از حاصل ضرب تعداد پاکت سیگار در روز ضرب در تعداد سال‌هایی که فرد سیگار کشیده است، استفاده می‌کنند. به عنوان مثال کسی که به مدت ۲۰ سال روزی ۱ پاکت سیگار کشیده است، از نظر خطر ابتلا به سرطان ریه با کسی که به مدت ۱۰ سال روزی ۲ پاکت کشیده است، برابر است. به صورت کلی برآورد می‌شود که افراد سیگاری ۱۳ برابر افراد غیرسیگاری در معرض ابتلا به سرطان ریه قرار دارند. این مقدار برای فردی که به مدت ۲۰ سال روزی ۲ پاکت سیگار مصرف کرده است، به ۷۰ برابر می‌رسد.
مطالعات متعدد هم چنین نشان داده‌اند که خانم‌های سیگاری بیشتر از مردانی که همان مقدار سیگار می‌کشند به سرطان ریه مبتلا می‌شوند. این افزایش ممکن است به دلیل حساسیت بیشتر خانم‌ها به مواد سرطان‌زای موجود در دود سیگار باشد.
دومین علت شایع ابتلا به سرطان ریه گاز رادون است. رادون گاز بی‌رنگ و بی‌بویی است که از تجزیه طبیعی اورانیوم در آب، خاک و مصالح ساختمانی قدیمی در زیرزمین ساختمان‌های قدیمی تولید می‌شود. تنفس گاز رادون با افزایش خطر ابتلا به سرطان ریه مربوط شناخته شده است.
آلودگی هوای شهرهای صنعتی از دیگر عوامل مؤثر در بروز این سرطان مهلک است. مطالعات انجام شده در ایران نشان داده است که میزان بروز سرطان‌های ریه غیر وابسته به سیگار در ایران بیشتر از آمار سایر کشورها است. محققین علت احتمالی این تفاوت را آلودگی هوای شهرهای بزرگ ایران و وجود مقدار بیشتر مواد سرطان‌زای ناشی از مصرف سوخت‌های غیر استاندارد می‌دانند. تماس شغلی با ترکیباتی مانند آزبست، کلرید وینیل، نیکل، کروم و هیدروکربن‌های آروماتیک نیز از دیگر عوامل خطر ساز ابتلا به سرطان ریه به شمار می روند.
چگونه می‌توان سرطان ریه را تشخیص داد؟
تاکنون هیچ روش استانداردی برای بیماریابی و تشخیص سرطان ریه در مراحل اولیه معرفی نشده است. برخی از دانشمندان انجام یک تکنیک جدید تصویربرداری به نام «سی.تی.اسکن اسپایرال» را در سنین بالای ۵۰ سال و یا در افراد پر خطر پیشنهاد کرده‌اند؛ ولی، هنوز اتفاق نظری در این باره وجود ندارد. شاید انجام یک عکس ساده قفسه سینه در سنین بالای ۵۰ سال و یا در افراد سیگاری و از همه مهم‌تر، توجه به علایم هشدار دهنده سرطان ریه، مؤثرترین روش فعلی شناسایی زودرس این بیماری باشد.
سرطان ریه چگونه درمان می‌شود؟
سرطان ریه به دلیل غنی بودن سیستم خون‌رسانی و لنفاوی ریه‌ها به راحتی می‌تواند به اندام‌های مجاور یا دوردست، دست اندازی کند (متاستاز). در این موارد شانس بقای بیمار بسیار پایین است. حتی در مواردی که هیچ متاستازی وجود ندارد، حدود نیمی از بیماران در فاصله ۵ سال از زمان تشخیص جان خود را از دست می‌دهند؛ با این حال، پزشک متخصص سرطان بعد از شناسایی نوع سرطان ریه و با در نظر گرفتن عوامل متعدد دیگر، یکی از ۳ روش معمول شیمی درمانی، رادیو تراپی و جراحی و یا ترکیبی از این سه را برای درمان بیمار خود در پیش می‌گیرد.
فراموش نکنید که هیچ گاه برای ترک سیگار دیر نیست.
ترک سیگار در بیمارانی که سال‌ها سیگاری بوده اند، خطر ابتلا به سرطان ریه را به طرز چشمگیری کاهش می‌دهد و هر چه مدت زمان ترک سیگار طولانی‌تر شود، این خطر بیشتر کاهش می‌یابد؛ به طوری که حدود بعد از ۲۰ سال ترک کامل سیگار، خطر ابتلا به سرطان ریه تقریبا برابر با یک فرد غیرسیگاری می‌شود.
