بهترین ظرف برای پخت و نگهداری غذا چیست؟
برخی از ظروف با آزاد کردن ترکیبات مختلفی که در جنس، رنگ و یا لعاب آنها به کار گرفته شده است، موجب ایجاد تاثیرات مخربی بر روی بدن می‌شوند. شاید در نظر اول، کیفیت و طعم غذا مورد توجه قرار گیرد ولی باید به خاطر داشت کیفیت ظرفی که در آن غذا می‌خورید نیز به اندازه کیفیت مواد غذایی مورد مصرف، مهم است. برای مثال انتخاب ظرف غذا مناسب برای کودک می‌تواند خطر بیماری‌های کبدی در بزرگسالی را کاهش دهد. به همین دلیل کارشناسان از دیدگاه علمی، در مورد استفاده از ظروف با جنس‌های مختلف، نظر و گاه حتی درباره کاربرد بعضی از آنها، هشدار می‌دهند. در ادامه به معرفی انواع ظروف مورد استفاده برای پخت و پز می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
۳ معیار اصلی انتخاب ظرف غذا برای کودک یا بزرگسال
در هنگام انتخاب ظرف مناسب برای غذای کودک و یا بزرگسال باید سه مورد مهم رعایت شود:
۱. ظرفی که برای نگهداری و یا پخت مواد غذایی بکار می‌رود نباید با مواد غذایی ترش و یا شور واکنش دهد. یا اینکه اگر این اتفاق می‌افتد مواد وارد شده به غذا نباید سمی باشد. بهترین ظروف از این نظر ظروف شیشه‌ای هستند؛ چرا که هیچ‌گونه واکنشی با مواد غذایی نداشته و چیزی به غذا اضافه نمی‌کنند.
۲. ظرف باید این توانایی را داشته باشد که هنگام پخت، حرارت را به طور یکنواخت و ملایم در غذا توزیع کند تا کیفیت غذای شما، مطلوب و همسان باشد.
۳. ظرف باید این قابلیت را داشته باشد که به راحتی تمیز شده و بوی غذای قبل در آن نماند. (مانند ظروف چوبی)
مشخص است که موارد دیگری همچون صرفه اقتصادی، در دسترس بودن، مسائل فرهنگی و … نیز در انتخاب ظرف مناسب برای شما موثر است.
ظروف آلومینیوم برای پخت و پز و نگهداری غذا
استفاده طولانی مدت از ظروف آلومینیومی برای پخت غذا مناسب نیست، چرا که این ظروف با آزاد کردن آلومینیوم در غذا، سبب انتقال این یون‌ها به بدن شده و در دراز مدت می‌توانند مشکلاتی برای بدن از جمله مشکل کم خونی، ایجاد کنند. بهتر است از ظروف آلومینیومی برای پخت و یا نگهداری غذا استفاده نشود. از سوی دیگر سبزیجات برگی و غذاهای اسیدی یا نمکی اگر در ظرف آلومینیوم پخت شوند میزان زیادی آلومینیوم را به خود جذب می‌کنند در نتیجه آلومینیوم بیشتری وارد بدن می‌شود که مضر است.
ظروف سفالی و لعابی بهترین ظروف از نظر طب سنتی برای پخت غذا
ظروف سفالی بدون لعاب برای نگهداری یا پخت غذا مورد استفاده قرار نمی‌گیرند، چون دارای منافذ زیادی بوده که سبب نفوذ و باقی ماندن غذا در آنها می‌شود. اگر پایه رنگ‌هایی که برای این ظروف به کار می‌رود، حاوی فلزات سنگین مثل سرب باشد، استفاده از آنها برای سلامتی مضر است و باعث کند ذهنی، افسردگی و بعضی مسمومیت‌های درازمدت دیگر می‌شود. ظروف لعابی زردرنگ که در قدیم از آنها استفاده می‌شد، بهترین نوع این ظروف برای پخت و پز و نگهداری غذا هستند. ظروف سرامیکی هم نوعی از ظروف سفالی می‌باشند که اگر از لعاب مناسبی برای آنها استفاده شده باشد، هیچ مشکلی برای پخت و پز ندارند.
ظروف مسی برای پخت و پز و نگهداری غذا
ظروف مسی از بهترین انواع ظروف پخت غذا محسوب می‌شوند، البته در صورتی که قلع‌اندود شده باشند. اگر ظروف مسی به شکل مناسبی قلع‌اندود نشده باشند و یا از مواد حاوی سرب برای قلع‌اندود شدنشان، استفاده شده باشد، این عنصر می‌تواند پس از ورود به غذا، در درازمدت سبب ایجاد مسمومیت شود.
در صورتی که ظروف مسی، قلع اندود نشده باشد، ورود مس به غذا در طولانی مدت، سبب تاثیر نامطلوبی بر اندام داخلی بدن شده و ذخیره شدن آن در کبد منجر به از کار افتادن آن می‌شود. به همین دلیل آن را با فلزی دیگر مثل قلع می‌پوشانند. بنابراین باید در هنگام شستشو احتیاط کرد که این لایه از بین نرود یا خش بر ندارد. از سوی دیگر مواد اسیدی یا غذاهای ترش، سبب از بین رفتن لایه رویی ظروف مسی می‌شود بنابراین هر چند وقت یکبار، این ظروف باید قلع‌اندود شوند.
ظروف بلوری، پیرکس و شیشه‌ای بهترین ظروف برای پخت غذای کودک
ظروف بلوری، پیرکس و شیشه‌ای جزء ظروف مناسب برای پخت غذا هستند، چون مواد اسیدی یا بازی، روی آنها تاثیری نمی‌گذارد و در اثر حرارت نیز ترکیبی وارد غذا نمی‌شود. بعضی از افراد این ظروف را روی حرارت بالا و شعله مستقیم اجاق گاز قرار می‌دهند، ولی باید دانست که این روش کاملا اشتباه است.
پیرکس حرارت را به خوبی ولی به طور غیر یکنواخت منتقل می‌کند، بنابراین باید دقت کرد که این ظروف با المنت‌های برقی و حرارت بسیار زیاد به صورت مستقیم تماس نداشته باشند، بلکه در مایکروویو یا اجاق گاز به شکلی غیر مستقیم حرارت ببینند.
ظروف استیل برای پخت و پز و نگهداری غذا
این ظروف از ترکیب آهن و فلزات دیگر ساخته شده و در هنگام پخت، ترکیبی وارد ماده غذایی نمی‌کنند اما باید توجه داشت که از نگهداری غذاهای اسیدی و نمکی برای مدت طولانی در ظروف استیل، خودداری شود.
بزرگ‌ترین مشکلی که این قبیل ظروف دارند، این است که غذا به آنها می‌چسبد و در صورت سرخ کردن غذا، ظرف می‌سوزد. پس بهترین توصیه این است که از ظروف استیل برای طبخ غذا به شکل آبدار (مثل سوپ و آش) استفاده شود.
نکته:
در هنگام خرید ظروف استیل به برند و اصل بودن آن دقت کنید. ظروف استیل در کارگاه‌های غیر مجاز برای سهولت کار با ترکیبات سرب ساخته شده و برای پخت و پز خانگی اصلا مناسب محسوب نمی‌شوند.
ظروف تفلون برای پخت و پز و نگهداری غذا
وقتی دمای ظروف تفلون، از حد معینی بالاتر برود، در اثر تجزیه لایه پوشاننده آن حدود ۱۵ نوع ذره بخار سمی آزاد می‌شود. یکی از مواد سرطان‌زای موجود در ظروف تفلون، در موش‌های آزمایشگاهی باعث شد ۴ نوع سرطان شامل سرطان کبد، پانکراس، سینه و بیضه ایجاد شود. بر همین اساس می‌توان احتمال داد که استفاده درازمدت از این ظروف و مواجهه زیاد با این ماده در انسان نیز چنین اثراتی داشته باشد.
هرچه ظروف با پوشش تفلون، گرم‌تر شود، احتمال آزاد شدن بخارات سمی از آنها بیشتر است. از سوی دیگر تحقیقات علمی ثابت کرده است که هر چه سن ظروف، کمتر یا به عبارتی ظرف، نوتر باشد، در صورتی که حرارت زیادی به ظرف خالی داده شود، تاثیرات سوء آن بیشتر است. در ظروف تفلون از فلزی به نام “کادمیوم” استفاده می‌شود که از فلزات سنگین است و چنانچه ظرف دچار خش‌هایی بر اثر شستشو یا کشیدن قاشق و… شود، فلز کادمیوم وارد غذا می‌شود و عوارض احتمالی مانند سرطان را پدید می‌آورد.
نکته
برخی افراد برای استفاده مجدد از این ظروف آسیب‌دیده، آنها را به مراکزی می‌برند و ترمیم می‌کنند، در حالی که باید بدانند با ترمیم این ظروف، آسیب بیشتری به بدن می‌رسد، پس هرگز این ظروف را ترمیم نکنید.
ظروف روی برای پخت و پز و نگهداری غذا
متاسفانه ظروفی که به نام رویی در بازار وجود دارد، در واقع از جنس “آلومینیوم” هستند و باید بدانید که استفاده از این ظروف برای پخت و پز باعث آزاد شدن آلومینیوم می‌شود و این یون همراه با غذا وارد بدن می‌شود و در درازمدت می‌تواند عوارضی مانند کم‌خونی، یبوست، اختلالات گوارشی، پوکی استخوان و حتی آلزایمر را به وجود آورد. پس بهتر است هنگام خرید ظروف رویی دقت کنید که حتما جنس آنها اصل باشد. اگر ظرف خریداری شده از جنس روی باشد، باعث خروج یون روی از ظرف به غذا می‌شود که باعث جبران کمبود روی در بدن هم می‌شود.
ظروف سنگی برای پخت و پز و نگهداری غذا
بیشتر جنبه تزئینی پیدا کرده است، ولی هنوز هم موارد استفاده از آنها مشاهده می‌شود. هر چند این ظروف در حال حاضر چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرند اما این ظروف از نظر بهداشتی سالم هستند و تغییر در غذا ایجاد نمی‌کنند.
