در ادامه مقاله کبد چرب چیست؟ ۱

نکات تغذیه‌ای بیماری کبد چرب غیرالکلی

کاهش تدریجی وزن و افزایش فعالیت بدنی از روش‌های درمانی معمول بیماری کبد چرب غیرالکلی هستند و استفاده از این روش‌های درمانی منجر به بهبود آنزیم‌های کبدی، کاهش تجمع چربی در کبد و در بعضی موارد کاهش درجه التهاب و فیبروز کبد می‌شود.

به‌نظر می‌رسد که تغییر ترکیب غذایی نیز بدون اینکه لزوما تغییری در محتوای کالری رژیم غذایی ایجاد کند، بتواند یک روش درمانی برای این بیماران ارائه دهد که جایگزین ساده‌تری برای درمان این بیماران محسوب می‌شود.

در این مقاله تاثیر ترکیب رژیم غذایی، کاهش وزن و فعالیت بدنی بر کبد چرب مورد بحث قرار می‌گیرند.

ترکیب رژیم غذایی:

شامل مقدار و نوع چربی مصرفی

سه منبع عمده برای ذخیره تری‌گلیسرید در کبد وجود دارد:

استفاده از ذخایر چربی بدن، استفاده از چربی ذخیره شده در داخل کبد و همچنین چربی موجود در مواد غذایی مورد استفاده در برنامه غذایی روزانه.

رعایت رژیم غذایی کم چرب (۱۶ درصد کالری از چربی) نسبت به رژیم پرچرب (۵۶ درصد کالری از چربی) میزان چربی موجود در کبد را کاهش می‌دهد که این تغییر حتی بدون کاهش وزن نیز رخ می‌دهد. مطالعات نشان داده‌اند که رژیم غذایی این بیماران حاوی مقادیر زیادی از چربی‌های اشباع و کلسترول بوده در حالی که چربی‌های غیراشباع کمی دارد. به بیمارانی که میزان زیادی گوشت، به خصوص گوشت‌های قرمز و گوشت‌های فرآوری شده را در رژیم غذایی روزانه خود قرار داه‌اند، توصیه می‌شود گوشت کمتری دریافت کرده و به جای آن انواع ماهی را به رژیم غذایی روزانه خود اضافه کنند.

به حداقل رساندن مصرف فست فودها نیز به دریافت یک رژیم غذایی سالم کمک می‌کند. اگر چه نوع چربی برای بیماران مبتلا به کبد چرب مهم‌تر از مقدار کلی دریافت آن‌ها در رژیم غذایی است.

۱. اسیدهای چرب چندباندی غیراشباع 

مطالعات نشان داده‌اند که بعضی از انواع چربی‌ها می‌توانند در کبد چرب نقش محافظتی داشته باشند که مهمترین آنها اسیدهای چرب امگا ۳ است، مهم‌ترین منبع امگا ۳ روغن ماهی محسوب می‌شود. از دیگر منابع اسیدهای چرب چندباندی غیراشباع می‌توان به گردو، دانه آفتابگردان، دانه کنجد، کره بادام زمینی، روغن زیتون، ساردین و دانه سویا اشاره کرد.

۲. اسیدهای چرب تک باندی غیراشباع

یکی از فراوان‌ترین منابع اسید چرب تک باندی غیراشباع در رژیم غذایی، اسید اولئیک و روغن زیتون محسوب می‌شوند (سایر منابع شامل مغزها و اواکادو هستند). این اسیدهای چرب از طریق کاهش کلسترول ال دی ال و کلسترول توتال، اثرات مفیدی بر کبد انسان دارند؛ همچنین نسبت به سایر چربی‌ها این اسیدهای چرب موجب کاهش تجمع چربی در کبد شده و رها شدن چربی از کبد را افزایش می‌دهند که در نتیجه موجب بهبود التهاب کبد خواهند شد.

*نکته

روغن هسته انگور، روغن بادام زمینی، روغن ذرت، روغن آفتابگردان، دانه گندم کامل و آردجو دوسر از دیگر منابع این اسیدچرب هستند.

۳. اسیدهای چرب ترانس:

اطلاعات کمی درمورد نقش اسیدهای چرب ترانس در ایجاد آسیب کبد در بیماری کبد چرب غیر الکلی وجود دارد. اما احتمالا این اسیدهای چرب در بروز کبد چرب نقش دارند. برخی از منابع غذایی اسیدهای چرب ترانس عبارتند از مارگارین، کره و روغن های سرخ کردنی تجاری.

۴. کلسترول:

برخی مطالعات نشان دهنده اثر کلسترول در ایجاد کبد چرب هستند. طبق این مطالعات افزایش دریافت رژیمی کلسترول منجر به افزایش سنتز چربی در داخل کبد می‌شود. کلسترول در همه بافت‌های حیوانی وجود دارد؛ از جمله این غذاها می توان به مغز، سیرابی، جگر، زرده تخم مرغ و کره حیوانی اشاره کرد.

کربوهیدرات، شکر و نوشیدنی‌های غیرالکلی

در بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی، افزایش دریافت کربوهیدرات رژیمی (بیشتر از ۵۴ درصد از کالری دریافتی) باعث بیشتر شدن التهاب کبد می شود.

مصرف رژیم غذایی غنی از سوکروز یا فروکتوز می‌توانند منجر به کبد چرب شوند. بنابراین توصیه می‌شود که بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی مصرف فروکتوز را کاهش دهند. علاوه بر این، هر چقدر میزان مصرف نوشیدنی‌های غیر الکلی بیشتر باشد، خطر بروز کبد چرب نیز افزایش می‌یابد. همچنین دریافت بیش از حد کربوهیدرات در این بیماران توصیه نمی‌شود. برای این بیماران نوع کربوهیدرات مصرفی مهم‌تر از مقدار کلی دریافت آن‌ها در رژیم غذایی است.

ویتامین‌ها

۱. ویتامین ای

این ویتامین یک آنتی‌اکسیدان است که مانع از اکسیداسیون چربی‌ها و در نتیجه تشکیل رادیکال‌های آزاد می‌شود.

استفاده از مکمل این ویتامین با دوز بالا، در مطالعات نتایج ضد و نقیضی داشته است.

در بعضی از مطالعات مکمل ویتامین ای منجر به بهبود آنزیم‌های کبدی شده است.

۲. ویتامین دی

ویتامین دی می‌تواند منجر به کاهش خطر دیابت نوع ۲، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی شود. همچنین میزان ویتامین دی سرم با بروز کبد چرب غیر الکلی در ارتباط است.

کاهش وزن

به دلیل اینکه بیماری کبد چرب غیر الکلی با BMI و دیگر خصوصیات سندرم متابولیک ارتباط مستقیمی دارد، بنابراین ممکن است برنامه کاهش وزن، اولین راه درمان بیماری کبد چرب غیرالکلی در افراد چاق یا دچار اضافه وزن باشد.

کاهش وزن ملایم، منجر به کاهش معنی‌دار چربی‌های کبدی می‌شود؛ در صورتی‌که چربی‌های بدن را به میزان کمی کاهش می‌دهد. بر پایه مطالعات انجام شده، بیماران باید کاهش وزنی به میزان ۵ الی ۱۰ درصد داشته باشند. این میزان کاهش وزن، برای نرمال کردن آمینوترانسفراز کافی است.

رژیم‌های غذایی متعادل که با کاهش تدریجی وزن همراه هستند، پس از سه ماه رژیم درمانی، باعث کاهش تجمع چربی در کبد و همچنین باعث کاهش التهاب و فیبروز کبدی می‌شوند. تاثیر مثبت این رژیم غذایی در صورتی که به مدت طولانی و به همراه ورزش، تحت نظر متخصص تغذیه رعایت شود، افزایش می‌یابد.

فعالیت بدنی

انجام روزانه یا هفتگی ورزش‌هایی نظیر پیاده روی، شنا یا دوچرخه سواری به همراه رژیم غذایی می‌توانند در بهبود کبد چرب بسیار موثر باشند. فعالیت بدنی می‌تواند منجر به کاهش خطر دیابت نوع ۲، مقاومت به انسولین، فشار خون بالا، چربی خون بالا و سندرم متابولیک شود؛ در نتیجه می‌توان گفت که فعالیت‌ بدنی زیاد در طی روز، در درمان بیماران مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی مفید است.