التهاب مفصل یا آرتریت به مجموعه‌ای از علامت‌ها شامل گرم شدن و قرمز شدن پوست مفصل که همراه با متورم شدن، درد و محدودیت حرکتی در مفصل باشد گفته می‌شود. عامل ایجاد آرتریت(التهاب مفصل) ممکن است به عوامل متفاوتی مربوط باشد از جمله بیماری‌های عفونی نظیر باکتری استافیلوکوک طلایی و یا تب حاد روماتیسمی که به وسیله باکتری استرپتوکوک ایجاد می‌شود؛ همچنین عوامل غیرعفونی همچون آرتریت روماتوئید و نقرس نیز ممکن است از علل ایجاد التهاب در مفصل باشند؛ شایع‌ترین بیماری ایجاد کننده التهاب مفصلی (آرتریت)، بیماری آرتروز بوده که می‌توان گفت تمامی افراد بالای ۵۰ سال به نوعی درگیر آن هستند.

برای توضیح بهتر این بیماری نخست به بررسی آناتومی یک مفصل پرداخته و سپس به توضیح هر یک از بیماری‌ها و نقطه درگیر شده مفصل در هنگام ابتلا به بیماری می‌پردازیم.

آناتومی عمومی مفاصل

به محل اتصال دو استخوان مفصل(بجز مفصل مچ که استخوان‌های درگیر در آن بیشتر از دو استخوان هستند.) می‌گویند. مفصل‌ها باعث می‌شوند بدن با کمک عضلات و لیگامان‌ها(زردپی) قابلیت حرکت و جابه‌جایی پیدا کند. انتهای استخوان‌های درگیر در هر مفصل به وسیله لایه ضخیم پوستی احاطه شده که اصطلاحا به آن کپسول مفصلی گفته می‌شود. اطراف این کپسول با لیگامان‌ها پوشیده شده است، لیگامان‌ها در واقع نقش طناب را برای انتقال قدرت عضلات به استخوان‌ها و کمک به حرکت و همچنین پایداری مفصل را بازی می‌کنند. همگی ما نام رباط ACL به گوشمان خورده است؛ ACL نام یکی از رباط‌های داخل کپسول مفصلی زانو است که دو استخوان درگیر در مفصل زانو را به یکدیگر متصل می‌کند؛ در اغلب مفاصل دیگر نیز رباط‌هایی وجود دارند تا پایداری مفصل را افزایش دهند.

بر روی هر استخوان درگیر از مفصل غشایی از جنس غضروف وجود دارد. این لایه نقش ضربه‌گیر و ساده کننده حرکت دو استخوان را به همراه مایعی که به نام مایع سینوویال شناخته می‌شود را برعهده دارد. مایع سینوویال از طریق سلول‌هایی که لایه داخلی بافت کپسول مفصلی را تشکیل داده‌اند ترشح می‌شود.

طریقه آسیب بیماری به مفصل

باکتری استافیلوکوک طلایی

پزشکان بر این باورند که این باکتری بر روی پوست ۲۰ درصد از انسان‌ها به طور طبیعی موجود است، اما تا هنگامی که پوست آسیب جدی ندیده است ایجاد بیماری نمی‌کند. این باکتری یکی از بیماری‌زاترین باکتری‌های جهان شناخته شده و نسبت به اکثر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم است. در زخم‌های عمیق در مفاصل این باکتری ممکن است مسبب بیماری آرتریت سپتیک شود که در صورت درمان نشدن به موقع باعث تخریب غضروف و در نتیجه تبدیل به بیماری آرتروز می‌گردد.

تب حاد روماتیسمی

تب حاد روماتیسمی نام بیماری‌ای است که پس عفونت گلو با نوعی باکتری به نام استرپتوکوک ایجاد می‌شود. البته تمامی عفونت‌های گلو به این دلیل نیستند. این بیماری نخست با دردهای خفیف و تورم مفصلی ظاهر می‌شود و در صورت درمان نشدن ممکن است به تخریب انواع بافت‌های مفصلی منجر شده و در ادامه به آرتروز تبدیل شود.

آرتریت روماتوئید

آرتریت روماتوپید یا روماتیسم مفصلی یک اختلال لتهاب مزمن با علت ناشناخته می‌باشد که همراه با درد و تورم(غالبا مفاصل به صورت قرینه درگیر می‌شوند.) در چندین مفصل و خشکی و خستگی صبحگاهی مشخص می‌شود و غالبا به صورت دوره‌ای بیمار را درگیر می‌کند. هرچند علت دقیق این بیماری مشخص نیست اما پزشکان بر این باورند که بخش ایمنی سلولی و ایمنی هومورال از جمله علت‌های آرتریت روماتوئید هستند.

نقرس

بیماری نقرس بدلیل ایجاد بلورهای اسیداوریک در مفاصل بدن بوده که ددر نتیجه تشکیل این بلورها مفصل ملتهب و دردناک می‌گردد. در حدود ۵۰ درصد از مبتلایان به این بیماری در ابتدا با التهاب، دردناک شدن و سوزش مفصل شست پا درگیر شده و سپس بیماری به دیگر مفاصل بدن گسترش می‌یابد؛ البته در مواردی این بیماری به شکل سنگ کلیه، توفوس و سنگ مثانه هم در بیمار شروع می‌گردد.

آرتروز

استئوآتریت که عموما به آن آرتروز گفته می‌شود، شایعترین بیماری مفصل در انسان است و بیانگر نارسایی مفاصل به علت ساییدگی غضروف می‌باشد. ویژگی اصلی پاتولوژی (آسیب‌شناسی) آرتروز از بین رفتن پیشرونده غضروف مفصلی است. با این وجود آرتروز تنها، بیماری بافت غضروفی نیست بلکه بیماری یک عضو (مفصل) است که درآن همه بافتها شامل استخوان زیر غضروف، مینیسک، رباطها، قسمت عصبی- عضلانی و غضروف گرفتار درگیر ببیماری می‌شوند.