ممکن است پرداختن به مقوله‌ای مانند خواب آلودگی از نظرتان عجیب به نظر برسد، اما ما قصد داریم در این مقاله به تشریح این موضوع بپردازیم که خواب آلودگی چیست و چه عواملی باعث بروز آن می‌شوند؟ آیا خواب آلودگی نشانگر وجود برخی از اختلالات خواب مانند آپنه خواب یا نارسایی خون است؟ و، اما کم خوابی با خستگی یا بی حالی چه فرق می‌کند؟ بنابراین در ادامه مطلب بدین موارد خواهیم پرداخت.

تعریف و علل احتمالی خواب آلودگی

به طور خاص، خواب آلودگی مربوط به تجمع یک پیام رسان شیمیایی یا انتقال دهنده عصبی در مغز به نام آدنوزین است. آدنوزین ممکن است در بین و یا در درون سلول‌های عصبی تولید شود و هر چه سطح آن در سیستم فعال کننده شبکیه ساقه مغز بیشتر باشد سطح خواب آلودگی نیز بیشتر خواهد بود. (جالب اینجاست که وظیفه کافئین مسدود کردن عملکرد آدنوزین در مغز است و لذا با این کار منجر به بیدار ماندن فرد می‌شود. الکل این انتقال دهنده عصبی را تقویت کرده و به احساس خواب آلودگی فرد کمک می‌کند.) خواب آلودگی ممکن است به طور عادی یا به دلیل اختلالات اساسی خواب رخ دهد.

مردم هر روز به خصوص قبل از اینکه چند ساعت بخوابند احساس کم خوابی می‌کنند. درجه این خواب آلودگی ممکن است مدت زمان بیدار ماندن شما را افزایش دهد. همچنین در مواقعی که قرار است بخوابید، مانند شب هنگام، احساس بیشتری خواهید داشت. این احساسات به نقش ریتم شبانه روزی مربوط می‌شود. این مشکل ممکن است در دوره‌های کمبود خواب نیز بدتر شود. اگر خواب بی کیفیتی داشته باشید، ممکن است در طول روز بیشتر احساس کم خوابی کنید.

علل احتمالی خواب الودگی

کم خوابی زیاد در هنگامی که شما به اندازه کافی می‌خوابید ممکن است نشان دهنده اختلالات خواب باشد. خواب آلودگی بیش از حد در روز، که اغلب با مقیاس خواب آلودگی Epworth اندازه گیری می‌شود، شایع‌ترین شکایت مبتلایان به آپنه خواب یا حمله خواب است. هر یک از این مشکلات می‌توانند منجر به از خواب پریدن‌های ناگهانی شوند و روند دوباره به خواب رفتن را مختل نمایند. بعضی از افراد به علت وجود مشکلی به نام ایدیوپاتیک پر خوابی بدون دلیل روشنی احساس خواب آلودگی می‌کنند.

علاوه بر این، کم خوابی ممکن است ناشی از مصرف غذا‌های سرشار از تریپتوفان (مانند بوقلمون)، نوشیدن الکل یا یکی از اثرات جانبی مصرف برخی از دارو‌ها (از جمله قرص‌های خواب آور) باشد. بعد از خوردن یک وعده غذایی، احساس خواب آلودگی شدیدی به فرد دست می‌دهد که به خواب آلودگی بعد از غذا مشهور است.

خواب آلودگی یا خستگی؟

باید توجه داشته باشید که ما نباید خواب آلودگی را با خستگی یا کوفتگی اشتباه بگیریم. خستگی ممکن است ناشی از یک مجموعه جداگانه از مشکلات پزشکی، از جمله کم خونی، کم کاری تیروئید و افسردگی باشد. در حوزه مشکلات خواب، خستگی یکی از شایع‌ترین شکایاتی است که افراد بی خواب دارند.

افرادی که از مشکل خستگی رنج می‌برند اغلب احساس بی حالی می‌کنند، اما اگر فرصتی فراهم شود، معمولاً نمی‌توانند چرت بزنند. لکن راه‌هایی برای جلوگیری از خواب آلودگی وجود دارد.اگر با خواب آلودگی بیش از حد روبرو هستید، باید با پزشک خود صحبت کنید تا مشکل و اختلال خوابی که به ان گرفتار شده اید مشخص شود.

خواب نیازی طبیعی است و هر انسان روزانه به ۶ ساعت خواب مفید نیاز دارد.وقتی خواب از این میزان افزایش یابد انسان به بیماری خواب آلودگی دچار می‌شود. آمارها نشان می‌دهند ۶/۱ درصد از مردم جهان از بیماری خواب رنج می‌برند و این میزان رو به افزایش است.

۴ دلیل خستگی و خواب آلودگی

دلایلی که ممکن است در مورد کم خوابی به آن توجه نکرده باشیم را باهم مرور می‌کنیم:

عفونت‌‌ها

گرچه عفونت‌‌ها علایم ظاهری بسیاری دارند اما گاهی ممکن است عفونتی در بدن شما در حال گسترش باشد بدون آن که شما متوجه آن باشید یا پزشک تشخیص داده باشد. مثلا در بیماری مربوط به سیستم ایمنی، عفونت ممکن است خود را به شکل خستگی شدید بروز دهد.

نکته: زیاد خوابیدن نشانه است نه یک بیماری. به عقیده بسیاری از پزشکان، زیاد خوابیدن نشانه افسردگی است.

همیشه دلیل خواب‌آلوده بودن و خستگی، کمبود خواب یا کار زیاد نیست. دلایل بسیاری وجود دارد که می‌تواند سبب شود شما همیشه احساس خستگی کنید. در اینجا به ۴ مورد اشاره می‌کنیم. عفونت‌ها گرچه عفونت‌ها علایم ظاهری بسیاری دارند، اما گاهی ممکن است عفونتی در بدن شما در حال گسترش باشد بدون آنکه شما متوجه آن باشید یا پزشک تشخیص داده باشد. مثلا در بیماری مربوط به سیستم ایمنی عفونت ممکن است خود را به شکل خستگی شدید بروز دهد.در بیماری بروسلوز هم که توسط باکتری بروسلا آبورتوس از گوسفند، اسب یا گاو آلوده یا حتی شیر آن‌ها به انسان منتقل می‌شود، نشانه عفونت خستگی مفرط و کم خوابی است.

آلرژی‌ها

جالب است بدانید هیستامین و دیگر ترکیب‌های شیمیایی که بدن برای مقابله با آلرژی ترشح می‌کند، خواب آورند. از سوی دیگر سرفه، عطسه ناشی از بوییدن یک گل یا التهاب دستگاه تنفسی به دلیل ورود‌هاگ‌ها به درون بینی سبب بی‌خوابی می‌شود. به همین علت تمامی داروهای مقابله با آلرژی خواب آورند. قبل از مصرف این داروها با پزشکتان مشورت کنید.

کم‌خونی

اصلی‌ترین کار گلبول‌های قرمز رساندن اکسیژن از ریه‌ها به دیگر ارگان‌ها است وقتی فردی دچار کمبود گلبول قرمز می‌شود یا اختلالی در عملکرد گلبول‌ها پیش می‌آید فرد دچار کم‌خونی شده و در ضمن به قدری احساس خستگی می‌کند که از انجام کارهای معمول روزمره برنمی‌آید. یک آزمایش ساده خون می‌تواند نشان دهد فرد دچار کم‌خونی است یا خیر. در صورت مثبت بودن جواب باید به دنبال دلیل کم‌خونی گشت. یک خون‌ریزی داخلی یا تغذیه نادرست می‌تواند دلیل این دو باشد.

به‌هم ریختگی هومورنی در زنان

کاهش هورمون استروژن در اغلب موارد می‌تواند سبب کاهش وزن و خستگی شود. البته باید گفت: کمبود یا زیاد ترشح شدن هورمون مهم دیگری در بدن می‌تواند همین نتایج را به دنبال داشته باشد. خوشبختانه یک تست ساده هورمون می‌تواند این موضوع را روشن کرده و پزشک با تجویز آمپول یا قرص یا پماد سبب تنظیم هورمون مربوطه در بدن شود.