اوتیسم چیست؟ آیا واکسن ها در ابتلا به اتیسم موثر هستند؟
اوتیسم یا درخودماندگی یک تفاوت عصبی‌رفتاری پیچیده است که موجب تفاوت‌هایی در تعاملات اجتماعی، مهارت‌های گفتاری و ارتباطی همراه با رفتارهای خشک و تکراری است. به علت طیف وسیع علایم اوتیسم به این بیماری اختلال طیف اوتیسم (ASD) گفته می‌شود. این گستره طیف وسیعی از علایم، مهارت‌ها و سطوحی از نقایص را در بر می‌گیرد. شدت طیف اوتیسم می‌تواند از تفاوتی که موجب بروز محدودیت‌های جزئی در زندگی طبیعی می‌شود تا تفاوت‌های ویرانگری که نیاز به مراقبت‌های اساسی دارند، متغیر باشد.
علت اوتیسم چیست؟
از آن جایی که فراوانی اوتیسم در برخی از خانواده‌ها بیشتر است، بیشتر پژوهشگران بر این باورند که احتمالا ترکیبات خاصی از ژن‌ها هستند که روی احتمال اوتیستیک شدن یک فرد تاثیرگذار هستند. اما عوامل خطرساز دیگری هم وجود دارند که احتمال داشتن فرزند مبتلا به اوتیسم را افزایش می‌دهند؛ برای مثال افزایش سن پدر یا مادر در هنگام بچه‌دار شدن، احتمال داشتن یک فررند اوتیستیک را افزایش می‌دهد.
همچنین هنگامی که یک زن باردار در معرض داروها یا مواد شیمیایی خاصی قرار می‌گیرد، احتمال به دنیا آمدن یک فرزند اوتیستیک افزایش می‌یابد. این عوامل خطرساز عبارت‌اند از:
الکل
مشکلات متابولیکی مادر نظیر دیابت و چاقی
استفاده از داروهای ضدتشنج در دوران بارداری
در برخی موارد، اوتیسم با فنیل‌کتونوری درمان نشده (PKU) و سرخچه (سرخک آلمانی) نیز مرتبط بوده است.
آیا واکسن‌ها موجب اوتیسم می‌شوند؟
جنجال‌های زیادی بر سر موضوع ارتباط اوتیسم و واکسیناسیون در کودکان وجود داشته است، اما شواهدی مبنی بر اینکه واکسیناسیون موجب اوتیسم شود، وجود ندارد. در واقع نتایج پژوهش‌ها آشکار است: واکسن‌ها موجب اوتیسم نمی‌شوند. مطالعات بسیاری در راستای یافتن ارتباطی در این زمینه انجام شده است که هیچ‌کدام نتوانسته‌اند وجود چنین ارتباطی را تایید کنند.
انواع اوتیسم
در طول زمان روانپزشکان روش سیستماتیکی را برای تشریح اوتیسم و وضعیت‌های مرتبط توسعه داده‌اند. تمامی این اختلالات تحت عنوان اختلالات طیف اوتیسم شناخته می‌شوند. این اختلالات بر اساس شدت علایم به سه سطح طبقه‌بندی می‌شوند. اصطلاح اختلال فراگیر رشد قبلا استفاده می‌شد ولی دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. تمام افراد اوتیستیک به عنوان جزئی از طیف اوتیسم شناخته می‌شوند.
علائم اوتیسم
کودکان اوتیستیک دارای مشکلاتی در زمینه‌ی ارتباط برقرار کردن هستند. آن‌ها در زمینه‌ی درک افکار و احساس دیگران مشکل دارند و نمی‌توانند احساسات خود را بوسیله‌ی کلمات یا حرکات، حالات چهره و لمس کردن بیان کنند. (این مشکل همچنین در افراد بزرگسال اوتیستیک نیز ادامه می‌یابد)
یک کودک اوتیستیک که خیلی حساس است، ممکن است با شنیدن صداها، لمس کردن، بوها یا مشاهده صحنه‌هایی که برای دیگران طبیعی به نظر می‌رسد، دچار مشکل شده و حتی درد بکشد. کودکان اوتیستیک ممکن است دارای مشکلاتی مانند زیر باشند:
تکان خوردن مداوم
قدم زدن
و حرکات تکراری دست
واکنش‌های غیرطبیعی در برابر دیگران
چسبیدن به اشیا
مقاومت در مقابل تغییرات
و دارای رفتار تهاجمی نسبت به خود
عدم توجه به مردم، اشیاء یا فعالیت‌های اطراف خود
برخی از کودکان اوتیستیک ممکن است دچار تشنج شوند و گاهی این تشنج‌ها تا زمان نوجوانی بروز نمی‌کنند.
برخی افراد اوتیستیک تا حدودی از نظر شناختی دچار مشکل هستند. برخلاف اختلال شناختی معمول‌تر که ویژگی آن تأخیر نسبی برابر در تمام حوزه‌های توسعه است، افراد اوتیستیک توسعه‌ی مهارتی نابرابری را از خود نشان می‌دهند.
آن‌ها ممکن است دارای مشکلاتی در حوزه‌های خاص به ویژه در مسئله‌ی ارتباط برقرار کردن با دیگران باشند. اما با این‌حال ممکن است دارای مهارت‌های توسعه‌یافته غیرمعمولی در دیگر ابعاد مانند نقاشی، ساخت موسیقی، حل مسائل ریاضی و یا به‌خاطر سپردن موضوعات باشند. آن‌ها ممکن است در آزمون‌های هوش غیر زبانی نمره متوسط و حتی بالاتر از متوسط بگیرند.
آیا کودک من اوتیسم دارد؟
متخصصان اطفال نخستین گام فرایند تشخیص اوتیسم هستند. هر کودکی در سنین ۱۸ و ۲۴ ماهگی مورد بررسی قرار می‌گیرد، حتی اگر به‌نظر نرسد که دارای علایم اوتیسم باشد. در این بررسی‌ها، پزشک اطفال، کودک را تماشا کرده و با او صحبت می‌کند. همچنین از والدین او سوالاتی در زمینه‌ی سابقه خانوادگی در مورد اوتیسم و رشد و رفتار کودک خواهد پرسید.
· آیا کودک در ۶ ماهگی لبخند زده است؟
· آیا او در سن ۹ ماهگی صداها و حالات چهره را تقلید کرده است؟
· آیا او در ۱۲ ماهگی سعی کرده است از خود صداهایی درآورد؟
· آیا دارای رفتارهای غیرطبیعی و تکراری است؟
· آیا با برقراری تماس چشمی مشکل دارد؟
· آیا با دیگران تعامل برقرار کرده و تجربیات خود را به اشتراک می‌گذارد؟
· آیا وقتی چیزی سعی دارد توجه او را به خود جلب کند، او واکنش نشان می‌دهد؟
· آیا تن صدای او یکنواخت است؟
· آیا او واکنش دیگران را درک می‌کند؟
· آیا او نسبت به نور، صدا یا دما حساس است؟
· آیا در زمینه‌ی خواب یا گوارش او مشکلاتی وجود دارد؟
· آیا گرایش به آزردگی یا خشم در او دیده می‌شود؟
پاسخ به این سوالات در غربالگری کودک بسیار مهم است. اگر همه چیز بررسی شد و جای نگرانی وجود نداشت، این پایان این بررسی است. اما اگر کودک دچار مشکلات توسعه‌ای بود یا پزشک نگرانی‌هایی درباره‌ی او داشت، لازم است برای آزمایش‌های بیشتر به متخصص مراجعه شود.
*در سال ۲۰۱۳ پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که اوتیسم را نمی‌توان یک بیماری و یا اختلال دانست. به همین دلیل برای افراد اوتیستیک دیگر جمله «ابتلا به بیماری اوتیسم» و یا «دچار اختلال اوتیسم» استفاده نمی‌شود و به کلیه افراد داخل طیف اوتیسم فرد اوتیستیک گفته می‌شود. اوتیسم در حال حاضر یک تفاوت شناخته می‌شود و نه یک بیماری.
