رژیم یویویی
نیاز به کم کردن شدید وزن در دوره‌های کوتاه و بازگشت دوباره به وزن عادی اصطلاحا رژیم یویویی نام دارد. این رژیم در آغاز برای کاهش وزن ورزشکاران رشته کشتی پیش از وزن کشی توصیه می‌شد و در حال حاضر نیز کاربرد دارد، در این رژیم ورزشکاران با استفاده از تحرک شدید و انواع ورزش‌های هوازی، کاهش کالری دریافتی به زیر ۱۰۰۰ کیلوکالری در روز و در مواقع اختلاف وزن شدید حتی خودداری از نوشیدن آب به وزن دلخواه خود رسیده و پس از وزن کشی در مدت زمان باقی مانده تا مسابقه به وزن عادی خود بازمی‌گردند.
این روش گرچه روشی خطرناک محسوب می‌شود اما در ورزشکاران به چند علت که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد آسیبهای مزمن و دائمی ایجاد نمی‌کند؛ اما استفاده از این رژیم در افراد غیر ورزشکار و ایجاد ناخودآگاه آن به وسیله کاهش وزن چند هفته‌ای، سپس دلسردی و دست کشیدن از رژیم، تغییر ندادن شیوه زندگی و عدم تثبیت وزن در شما و یا کم کردن وزن ناگهانی برا آمادگی اجرای مراسم خاصی به مانند میهمانی نوعی از رژیم یویویی محسوب و در نهایت به افزایش وزن بیشتر شما و همچنین سخت‌تر شدن رژیم دوباره غذایی برای شما ختم می‌شود.
آسیبهای رژیم یویویی
بدن انسان با قرار گرفتن ناگهانی در برابر کاهش کالری ورودی بدن به کمتر از نصف حالت عادی احساس ورود به شرایط قحطی و خود را آماده زنده ماندن در شرایط سخت می‌کند. از جمله ابزارهای بدن در این این شرایط می‌توان به کاهش سوخت و ساز عمومی بدن، تجزیه عضلات بدن به همراه چربی‌ها برای تولید انرژی، نگهداری چربی‌های ذخیره‌ای بدن از جمله چربی‌های شکمی برای ادامه شرایط قحطی، کاهش ترشح هورمون توسط غده تیرویید و افزایش ترشح هورمون کورتیزول در بدن می‌شود.
کاهش سوخت و ساز بدن
وقتی مقدار کالری ورودی بدن خود را کاهش می‌دهید سوخت و ساز بدنتان کند می‌شود؛ پس بازگشت به سطح عادی غذا خوردن بدن شما به بازه زمانی بین ۱۰ الی ۳۰ روز نیاز دارد تا به حالت عادی سوخت و ساز خود بازگردد؛ اما در این زمان ممکن است شما با افزایش وزنی ۵ کیلویی نسبت به وزن قبلی خود مواجه شوید. این حالت ممکن است در شما این تفکر را ایجاد کند که رژیم ناگهانی برای شما موثر بوده و آن را دوباره تکرار کنید و این چرخه باعث اضافه وزن زیادی در شما شود.
عضلات به همراه چربی‌ها
در هنگام رژیم‌های سخت به اضافه کاهش کالری ورودی، بدن شما مواجه با کاهش ناگهانی پروتئین و مواد مغذی مختلف به بدن می‌شود؛ برای تکمیل حداقل مواد مورد نیاز بدن شما از تمامی منابع در دسترس استفاده خواهد کرد از جمله عضلات؛ این اتفاق باعث می‌شود پس از افزایش وزن دوباره بدن شما به علت کاهش سطح عضلانی درصد بیشتری چربی در وزن مشابه با وزن قبل از رژیم شما پیدا کند و همچنین به علت کاهش مقدار عضلات فعالیت بدنی برای شما مشکل‌تر و سطح سوخت و ساز عمومی شما کاهش می‌یابد.
انواع نگهداری چربی‌ها در بدن
چربی‌های بدن به چند نوع مختلف تقسیم می‌شوند:
۱. چربی‌های مفید و ضروری که حاوی ویتامین‌های وحلول در چربی و برخی آنزیم‌های مورد نیاز بدن هستند.
۲. چربی‌های احشایی(چربی زرد) که محافظت کننده اندام داخلی در مقابل سرما و گرمای ناگهانی خارجی و همچنین ضربات ساده هستند.
۳. چربی‌های ناحیه شکم و باسن. این محل‌ها نقاط ذخیره چربی‌های بدن برای روزهای سخت محسوب می‌شوند و به عنوان اولین چربی در بدن ذخیره و در آخرین مرحله از رژیم غذایی مصرف می‌شوند.
۴. چربی‌های زیر پوستی که محل غدد عرقی بوده و محافظ اولیه بدن در مقابل سرما و ضربات هستند.
همانطور که عنوان شد چربی‌های شکمی که اغلب افراد برای حذف آن اقدام به شروع رژیم‌های غذایی سخت می‌کنند در کوتاه مدت عملا غیرقابل حذف بوده و بدن آن‌ها را در دوره‌های سخت کوتاه مدت به بهترین نحو حفظ می‌کند.
تغییرات هورمونی
کاهش ناگهانی کالری ورودی بدن برابر است با افت ناگهانی قند خون؛ بدن برای مقابله با این کاهش ناگهانی ترشح هورمون کورتیزول که مسئول افزایش سطح قند خون محسوب می‌شود را افزایش می‌دهد. افزایش سطح کورتیزول و در نتیجه افزایش سطح قند خون در دفعات بالا و زمان زیاد می‌تواند به افزایش مقاومت سلول‌ها نسبت به قند و هورمون انسولین شده و مقدمات ابتلای فرد به دیابت نوع ۲ را فراهم سازد. همچنین کاهش سطح ترشح هورمون تیرویید پس از تکرار زیاد می‌تواند به آتروفی(تحلیل) غده تیرویید منجر و فرد را مبتلا به بیماری کم کاری تیرویید کند.
تفاوت‌ها بین افراد عادی و ورزشکاران حرفه‌ای
با توجه به اینکه ورزشکاران حرفه‌ای در هنگام کاهش وزن ناگهانی سطح فعالیت بدنی خود را نیز به طور ناگهانی افزایش می‌دهند از تغییرات هورمونی و نیز کاهش سوخت و ساز بدن جلوگیری می‌شود؛ اشاره به این نکته نیز خالی از لطف نیست، ورزشکاران در طول این رژیم بیشتر اقدام به کاهش حجم آب بدن خود و حجم مواد غذایی در بدن خود کرده و به طور واقعی وزن خود را از دست نمی‌دهند بجز ورزشکاران رشته بادی بیلدینگ(بدنسازی نمایشی) که در طی رژیم‌های پیش از مسابقات نمایش عضلانی درصد چربی بدن خود را به کمتر از ۵ درصد کاهش می‌دهند، این ورزشکاران در سنین بالا اغلبا به بیماری‌های کبدی و چشمی ناشی از کاهش سطح ویتامین‌های محلول در چربی دچار می‌شوند.
