تشخیص هر نوع از سرطان، از جمله سرطان غدد لنفاوی سوالات زیادی را برای بیمار مبتلا به سرطان پیش می‌آورد که نیاز به پاسخ‌های روشن و قابل فهم دارد. در مقاله پیش رو سعی می‌کنیم تا حد ممکن به سوالات افراد مبتلا به سرطان غدد لنفاوی و خانواده این افراد جواب دهیم.

سرطان غدد لنفاوی چیست؟

لنفوم اصطلاح عمومی سرطان‌هایی است که در سیستم لنفاوی توسعه می یابند. سرطان‌ غدد لنفاوی به سرطان‌های هوچکین و غیر هوچکین طبقه بندی می‌شوند.

سیستم لنفاوی قسمتی از سیستم ایمنی بدن است که به دفاع بدن در برابر انواع بیماری و عفونت کمک می‌کند. سیستم لنفاوی شامل شبکه‌ای از عروق ظریف لنفاوی می‌باشد که همانند عروق خونی به داخل بافت‌های سرتاسر بدن پخش شده است. عروق لنفاوی، مایع لنف را حمل می‌کنند. لنف مایع بی‌رنگی است که حاوی سلول‌های دفاعی بدن در برابر عفونت که لنفوسیت نام دارند، می‌باشد.

همراه این شبکه عروقی، نقاط کوچکی وجود دارند که غده‌های لنفاوی نامیده می‌شوند. غده‌های لنفاوی بصورت خوشه‌هایی در زیر بغل، کشاله ران، گردن، سینه و شکم یافت می‌شوند.

قسمت‌های دیگر سیستم لنفاوی طحال، تیموس، لوزه‌ها و مغز استخوان هستند. بافت لنفاوی هم چنین در قسمت‌های دیگر بدن همانند معده، روده و پوست یافت نیز می‌شود.

بدن از انواع مختلف سلول ساخته شده است. به طور معمول سلول‌ها تا زمانی که بدن به آن‌ها احتیاج دارد به رشد و تکثیر خود ادامه می‌دهند. این روش رشد و تکثیر منظم به سلامت بافت‌ها و بدن کمک می‌کند. گاهی اوقات تکثیر سلولی حتی زمانی که نیازی به سلول‌های جدید نیست ادامه یافته و در نتیجه یک توده و بافت اضافی ایجاد می‌شود که به این توده غده یا تومور می‌گویند.

در سرطان غدد لنفاوی سلول‌های سیستم لنفاوی غیر طبیعی شده و رشد و تکثیر این سلول‌ها بدون کنترل و نامنظم می‌گردد. از آنجایی که بافت لنفاوی در سراسر بدن وجود دارد، بیماری سرطان غدد لنفاوی می‌تواند در همه جای بدن دیده شود.

سرطان غدد لنفاوی ممکن است در یک غده لنفاوی یا گروهی از غده‌های لنفاوی و گاهی اوقات قسمت‌های دیگر سیستم لنفاوی نظیر مغز استخوان و طحال ایجاد شود. این نوع بیماری، تمایل به توسعه یافتن به روشی منظم و مرتب دارد (از یک غده لنفاوی به غده لنفاوی مجاور). برای مثال بیماری سرطان غدد لنفاوی که در غده لنفاوی گردن ایجاد شده است ابتدا به غدد لنفاوی بالای ترقوه و سپس به غدد لنفاوی زیر بغل و داخل قفسه سینه گسترش می‌یابد و سرانجام ممکن است در تمام قسمت‌های بدن دیده شود.

عوامل خطر (ریسک فاکتورها)

محققین از طریق انجام مطالعات سعی دارند به علت بیماری و روش‌های مؤثر درمانی پی ببرند. تاکنون، علت یا علل بیماری سرطان غدد لنفاوی شناخته نشده است و پزشکان نمی‌توانند توضیح دهند که چرا یک فرد به این بیماری مبتلا می‌شود ولی دیگری مبتلا نمی‌شود.

برخی از عوامل خطر بیماری سرطان غدد لنفاوی عبارت است از:

سن/جنس: اغلب اوقات در افراد دارای سنین ۳۴ الی ۱۵ سال و یا افراد بالای ۵۵ سال دیده می‌شود. همچنین بیماری سرطان غدد لنفاوی در مردان شایع‌تر از زنان می‌باشد.

تاریخچه فامیلی: برادران و خواهران بیماران احتمال ابتلای بیشتری به سرطان غدد لنفاوی دارند.

ویروس: ویروس اپشتین (اپشتین بار ویروس به صورت مخفف EBV عامل بیماری مونونوکلئوز عفونی از گروه هرپس ویریده‌ها است. این ویروس با برخی از انواع سرطان مانند لنفوم هوچکین و لنفوم بورکیت وبیماریهایی مانند ایدز (HIV) و مولتیپل اسکلروز در ارتباط است.) بار عاملی است که احتمال ابتلا به سرطان غدد لنفاوی را افزایش می‌دهد.

علایم و نشانه‌ها

نشانه‌های بیماری سرطان غدد لنفاوی شامل علایم زیر می‌باشد:

تورم بدون درد در یکی از غده‌های لنفاوی گردن، زیر بغل یا کشاله ران

تب‌های مکرر بدون علت

تعریق شبانه

کاهش وزن بدون دلیل

خارش شدید پوستی

وجود هر کدام از این علایم، حتما نشانه وجود بیماری سرطان غدد لنفاوی نیست. در اغلب موارد، این علایم در وضعیت‌هایی که زیاد جدی نیستند، همانند آنفلوانزا نیز دیده می‌شوند.

بیماران در صورت تداوم این علایم، بایستی هر چه زودتر به پزشک برای تشخیص و مراقبت و درمان مراجعه کنند ولی هرگز منتظر وجود درد نباشند چرا که سرطان غدد لنفاوی در مراحل اولیه بدون درد است. بیماران برای اطمینان بیشتر، بهتر است توسط پزشک معاینه شوند زیرا تنها پزشک متخصص، قادر به تشخیص بیماری سرطان غدد لنفاوی است.

تشخیص و تعیین مرحله بیماری

برای تشخیص دقیق، پزشک در مورد تاریخچه پزشکی بیمار سؤال می‌کند و یک معاینه بدنی کامل انجام می‌دهد. معاینه شامل بررسی غده‌های لنفاوی گردن، زیر بغل و یا کشاله ران؛ از نظر اندازه و بزرگی آن‌ها است و هم چنین ممکن است از آزمایش‌های خونی و یا انواع عکس برداری پزشکی استفاده کند.

آزمایشات خونی و یا عکس برداری شامل موارد زیر است:

– عکس برداری توسط اشعه ایکس: یک اشعه با انرژی بالا، برای گرفتن تصاویر نواحی داخلی بدن از قبیل سینه، استخوان، کبد و طحال می‌باشد.

– سی تی اسکن :یک سری تصاویر با جزییات بیشتر از نواحی داخلی بدن است. این تصاویر توسط کامپیوتری که به دستگاه عکس‌برداری متصل است، ایجاد می‌شوند.

MRI – (تصویر سازی مغناطیسی): یک سری تصاویر با جزییات بیشتر از نواحی داخلی بدن است و توسط مغناطیس پر‌قدرتی که به کامپیوتر متصل شده است، ایجاد می‌شوند.

البته تشخیص قطعی بیماری، بستگی به انجام بیوپسی (نمونه برداری) دارد. جراح قسمتی و یا تمام غده لنفاوی مشکوک را بر می‌دارد. سپس آسیب شناس نمونه را از نظر وجود سلول‌های سرطانی بررسی می‌کند. آسیب شناس نمونه را از نظر وجود سلول‌های رید اشترنبرگ (سلول‌های بزرگ غیر طبیعی که معمولا در بیماری سرطان غدد لنفاوی دیده می‌شود) بررسی می‌کند.

درمان

درمان بیماری سرطان غدد لنفاوی به درجه بیماری، اندازه غده‌های لنفاوی بزرگ شده، علایم بیماری، سن و وضعیت عمومی بیمار و نیز سایر عوامل بستگی دارد.

بیماران با تشخیص بیماری سرطان غدد لنفاوی بر علیه آنفلوانزا، ذات الریه و مننژیت واکسینه می‌شوند. معمولا درمان بیماری سرطان غدد لنفاوی، توسط گروه تخصصی شامل پزشک متخصص انکولوژی، پرستار انکولوژی و متخصص رادیوتراپی، انجام می‌گیرد.

برای درمان معمولا یک یا چند روش درمانی بکار گرفته می‌شود که شامل شیمی درمانی و پرتو درمانی است.

روش‌های درمانی

درمان‌های معمول بیماری سرطان غدد لنفاوی رادیو تراپی و شیمی درمانی می‌باشد.

رادیو تراپی

در رادیو تراپی از یک اشعه با انرژی بالا برای نابودی سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. البته رادیو تراپی ممکن است هم زمان با شیمی درمانی نیز باشد. رادیو تراپی یک درمان موضعی است که فقط بر سلول‌های سرطانی ناحیه درمان اثر می‌کند. رادیو تراپی مورد استفاده برای سرطان غدد لنفاوی رادیو تراپی خارجی می‌باشد که در آن توسط یک دستگاه، اشعه روی ناحیه خاص بدن متمرکز می‌شود. رادیو تراپی خارجی موجب رادیو اکتیویته شدن بدن نمی‌شود و اغلب درمان بصورت سرپایی در کلینیک انجام می‌شود.

شیمی درمانی

شیمی درمانی بکارگیری داروها برای نابود کردن سلول‌های سرطانی است. برای درمان سرطان غدد لنفاوی معمولا از ترکیب چند نوع دارو استفاده می‌شود. شیمی درمانی معمولا طی دوره‌هایی داده می‌شود. به این ترتیب که یک دوره درمان و متعاقب آن دوره بهبودی و سپس دوره بعدی درمان.

داروهای شیمی درمانی معمولا بصورت تزریق داخل وریدی و یا خوراکی داده می‌شوند.

شیمی درمانی درمان سیستمیک می‌باشد و بعد از تزریق، داروها وارد گردش خون شده و به سرتاسر نقاط بدن منتقل می‌شوند. معمولا شیمی درمانی بصورت سرپایی در کلینیک، مطب پزشک و یا خانه انجام می‌شود ولی ممکن است یک دوره کوتاه بستری در بیمارستان نیز لازم باشد.