رژیم غذایی مخصوص بیماران کلیوی
همانطور که می‌دانید کلیه یکی از اندام‌های داخلی بدن انسان است که وظایف بسیار مهمی را به عهده دارد. به طور کلی سه وظیفه اصلی تنظیم آب بدن، ساخت هورمون‌ها و دفع مواد زائد از بدن بر عهده‌ی کلیه‌ها است. این سه وظیفه مهم باعث شده تا بسیاری از اندام‌های داخلی بدن انسان برای عملکرد صحیح و درست، به کلیه‌ها وابسته باشند. بنابراین بدیهی است که نقص یا بیماری کلیوی می‌تواند تا چه اندازه برای بدن مضر و خطرناک باشد.
برخی از افراد به صورت مادرزادی دچار نقص در سیستم کلیوی خود هستند و برخی دیگر به علت نداشتن سبک زندگی سالم به بیماری‌های کلیوی مبتلا می‌شوند. به طور کلی افراد مبتلا به دیابت و فشار خون نیز، در خطر ابتلا به بیماری‌های کلیوی هستند.
در نهایت اما فرقی نمی‌کند که به طور ژنتیکی و یا به صورت دیگر به بیماری‌های کلیوی مبتلا شده باشید، رعایت یک رژیم غذایی صحیح، به شما کمک می‌کند تا حدود زیادی بیماری را تحت کنترل خود در‌آورید و از پیشرفت خطرناک و دردسرساز آن جلوگیری کنید. در ادامه به معرفی توصیه‌هایی مهم در یک رژیم غذایی صحیح برای بیماران کلیوی خواهیم پرداخت.
· محدود کردن مصرف فسفر و کلسیم
در حالت عادی بدن شما برای انجام وظیفه درست و تامین مواد مغذی خود، نیاز به مصرف کلسیم و فسفر دارد. در این حالت کلیه نیز مقادیر زائد فسفر یا کلسیم را به راحتی از بدن شما دفع و خارج می‌کند. معمولا مواد غذایی که حاوی کلسیم بالا هستند، دارای فسفر نیز هستند. اما اگر مبتلا به سرطان کلیه یا بیماری‌های مزمن کلیوی باشید، عملکرد عادی کلیه شما متفاوت از سایرین می‌شود و در نهایت مصرف فسفر و کلسیم، به تجمع بی‌رویه آنها در بدن منجر می‌شود که این فرآیند احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را نیز افزایش می‌دهد. اما با عدم مصرف فسفر و کلسیم نیز بسیاری از عملکردهای عادی بدن ما به خطر می‌افتد و استخوان‌ها به سرعت دچار پوکی و شکستگی می‌شوند. پس چه باید کرد؟
– توجه به برچسب «سطح فسفر پایین» بر روی مواد غذایی
– خوردن میوه و سبزیجات تازه
– مصف برنج و ذرت
– مصرف نوشیدنی‌ها و آب‌میوه‌های کم‌رنگ
– محدود کردن مصرف لبنیات
– کاهش مصرف گوشت، مرغ، ماهی
· کاهش مصرف پتاسیم
پتاسیم نیز مانند کلسیم و فسفر در حالت عادی به عملکرد صحیح اعصاب و عضلات بدن کمک می‌کند اما زمانی که به بیماری کلیوی مبتلا باشید، با مصرف پتاسیم بالا، خون نمی‌تواند آنها را تصفیه کند و با انبار شدن در رگ‌ها باعث مشکلات قلبی جدی‌ای در افراد می‌گردد.
میوه‌ها و سبزیجاتی مانند موز، سیب‌زمینی، آووکادو، خربزه و … دارای مقادیر زیادی از پتاسیم هستند. با مصرف این گروه از مواد غذایی سطح پتاسیم خون افراد به شدت افزایش می‌یابد. پیشنهاد متخصصان جایگزینی آنها با مواد غذایی کم-پتاسیم است.
– سیب و آب سیب
– خربزه و آب زغال‌اخته
– توت‌فرنگی، زغال‌اخته، تمشک
– آلو
– آناناس
– کلم
– گل کلم آب‌پز
· پروتئین
اگر در مراحل اولیه بیماری و قبل از شروع دیالیز هستید، یک رژیم غذایی کم‌پروتئین که توسط متخصص و با توجه به مشخصات فردی شما نوشته شده است، مناسب خواهد بود. اما اگر این مرحله را پشت سر گذاشته‌اید باید رژیم غذایی پر پروتئین را پیش بگیرید. افراد تحت درمان دیالیز باید چیزی در حدود ۲۲۵ تا ۲۸۰ گرم پروتئین به صورت روزانه مصرف کنند. فراموش نکنید که این رژیم‌ها حتما باید توسط متخصص و با توجه به پیشینه بیماری شما نوشته شده باشد.
· چربی
با توجه به محدودیت‌های غذایی بیماران کلیوی، چربی‌های خوب می‌توانند منابع سالمی برای تامین کالری روزانه بدن آنها باشند. فراموش نکنید که از اسیدهای چرب مونو یا اشباع نشده (روغن زیتون، روغن کانولا، روغن آفتاب‌گردان) استفاده کنید. قبل از انتخاب روغن نیز با پزشک متخصص خود مشورت کنید.
· مایعات
اگر در مراحل اولیه بیماری کلیوی هستید، نیازی به محدود کردن میزان آب مصرفی روزانه خود ندارید. اما اگر در مراحل پیشرفته‌تر بیماری و تحت درمان دیالیز هستید، به دلیل افزایش آب بدن توسط این درمان، ممکن است مصرف شخصی زیاد آب، منجر به تنگی نفس و سایر مشکلات شود. در این رابطه حتما با پزشک متخصص خود مشورت کنید.
· سدیم و نمک
کنترل مصرف سدیم و نمک، علاوه بر کمک به کاهش خطر ابتلا به بیماری فشار خون و بیماری‌های قلبی، به شما در کمتر تشنه شدن و هیدراته ماندن بدن در این روزهای گرم تابستان، کمک شایانی می‌کند. توصیه‌های زیر شما را در کاهش مصرف نمک و سدیم، راهنمایی می‌کند.
– کاهش مصرف فست‌فود
– اجتناب از غذاهای شور
– توجه به برچسب «بدون نمک یا سدیم» بر روی مواد غذایی
– نگذاشتن نمکدان بر روی میز
– خنک نگه داشتن بدن در روزهای گرم
– عدم جایگزینی نمک به جای سدیم به علت دارا بودن فسفر
– مصرف نوشیدنی‌های طبیعی و دتاکس
نتیجه‌گیری
یکی دیگر از رژیم‌هایی که برای بیماران کلیوی توصیه می‌شود، رژیم غذایی دَش است. این رژیم که بر مبنای کاهش فشار خون و کلسترول بالا نوشته شده است، قابل استفاده برای بیماران کلیوی نیز می‌باشد.
فراموش نکنید که موارد ذکر شده همگی توصیه‌های کلی هستند که گرچه طبق منبع علمی و دقیقی نوشته شده‌اند اما بدون مشورت با پزشک متخصص و هماهنگی با شرایط خاص هر بیمار، ممکن است منجر به عواقب جبران‌ناپذیری شود.
