۱۰ اصل تغذیهای در سالمندان (مواد معدنی و آب)
مواد معدنی
افزایش سن باعث تغییرات فیزیولوژیکی میگردد که بر جذب و نیاز بدن به چندین ماده مغذی اساسی اثر میگذارد. تحقیقات غذایی در سالمندان حاکی از آن است که شیوع سوتغذیه در این سنین نسبتا پایین بوده ولی سوتغذیههای ناشی از بیماری (Sub clinical) میتواند بر روی عملکرد طبیعی فرد تاثیر گذارد. در سالمندان خطر کمبود مواد معدنی خصوصا در زمانی که مصرف مواد غذایی آنها به هر دلیلی کاهش یابد وجود دارد و با توجه به اینکه هنوز اطلاعات کافی از میزان مواد معدنی، غذایی و متابولیسم بدن در سنین مختلف در دسترس نیست، راهنماهای جدید تغذیهای بر تغذیه با مواد غذایی با کیفیت بالا در سنین بالای ۵۰ سال تاکید میکنند.
بر طبق یافتههای حال حاضر در مورد تغییرات سیستم تغذیهای در سنین پس از ۵۰ سال تنها میتوان به موارد زیر در خصوص مواد معدنی اشاره کرد:
کلسیم و فسفر
در این سنین از دست رفتن بافت استخوانی موجب پوکی استخوان میشود؛ همچنین کاهش اسیدیته معده و در نتیجه کاهش جذب کلیسم، نیاز به دریافت بیشتر کلسیم از طریق رژیم روزانه را ضروری مینماید. توصیه سال ۱۹۹۸ برای مصرف کلسیم، افزایش مصرف کلیسم روزانه تا ۱۲۰۰ میلیگرم برای مردان و زنان بالای پنجاه و یک سال است. برای همین گروه سنی، کاهش مصرف فسفر روزانه تا ۷۰۰ میلیگرم توصیه شده است.
آهن
با افزایش سن، بهطور طبیعی ذخیرهسازی آهن در بدن افزایش مییابد، لذا کم خونی ناشی از کمبود آهن در جمعیت سالمندان، میتواند مربوط به خونریزیهای دستگاه گوارش، بیماریهای بدخیم، زخم معده و اثنیعشر و یا مصرف گروه دارویی NSAIDS (ضد التهابهای غیر استروئیدی) باشد.
روی (زینک)
جذب ماده معدنی روی در سنین پس از ۵۰ سالگی بدلیل کاهش کلی دریافت انرژی کاهش یافته و به کمتر از سطح توصیه شده برای افراد بالغ که روزانه ۱۵ میلیگرم برای مردان و ۱۲ میلیگرم برای زنان است میرسد.
به دلیل عدم وجود شاخصهای مشخص از میزان روی مورد نیاز در سنین بالا، گفتن اینکه آیا باید در این سنین از مکملهای حاوی روی استفاده شود یا نه مشکل است؛ اما توصیه شده است در سنین پس از ۵۰ سالگی غذاهایی همچون جگر گوساله، گوشت گاو و عدس در رژیم روزانه استفاده گردد.
سالمندانی که از مصرف غذای گوشتی خودداری میکنند؛ بدلیل پایین بودن جذب روی از طریق دیگر مواد غذایی، در خطر کمبود ماده معدنی روی در بدن خواهند بود. کمبود روی میتواند موجب آسیب سیستم ایمنی، بیاشتهایی، کاهش حس چشایی، تاخیر در بهبود زخمها و افزایش احتمال ابتلا به زخم بستر شود.
سدیم
برای سدیم نیز RDA ثابتی وجود ندارد. مصرف سدیم اغلب همراه بیماری فشار خون بوده اما تعیین اینکه کدامیک از افراد مبتلا به فشار خون به مصرف سدیم حساس هستند کار مشکلی است. به همین دلیل توصیه به همه افراد، مصرف روزانه ۲ تا ۴ گرم سدیم است. از طرفی کمبود سطح سرمی سدیم یکی از آسیبهای شایع در سالمندان بستری در بیمارستان بوده و باید میزان مصرف سدیم در سنین پس از ۵۰ سال مورد توجه قرار گیرد.
آب
آب تقریبا ۵۰ درصد وزن بدن در سنین پس از ۵۰ سالگی را تشکیل میدهد. این نشان دهنده کاهش ده درصدی میزان آب بدن نسبت به سنین زیر ۵۰ سال است. این کاهش به کم شدن بافت عضلانی ارتباط مستقیم دارد. تامین روزانه مایعات بدن امر مهمی است، خصوصا در افرادی که تمرینات بدنی منظم دارند، پروتئین زیاد مصرف میکنند، داروهای ادرارآور یا ملین مصرف میکنند و یا در مناطق گرمسیر سکونت دارند. همچنین در افراد دچار بیاختیاری، وضعیت آب بدن باید مورد بررسی قرار گیرد. کم آبی (دهیدراسیون) شایعترین علت اختلال آب و الکترولیت در افراد سالمند است. کاهش احساس تشنگی، کاهش مصرف مایعات، مشکل دسترسی به آب و کاهش توان نگه داری آب بدن توسط کلیه از مهمترین عوامل ایجاد کم آبی شدید در سالمندان هستند.
کمبود مصرف مایعات در زمان وقوع اسهال یا تب در سالمندان میتواند باعث ایجاد علایم کمبود آب شدید شده و فرد نیازمند بستری در بیمارستان گردد. بررسی وضعیت مایعات و آب بدن جزو ارزیابیهای اولیه و پیشرفته در سالمندان است. نیاز به مایعات تحت تاثیر فعالیت بدنی و شرایط نامحسوس از دست دادن آب (مثل تعریق) و غلظت ادرار دفع شده است. در کل مصرف ۳۰ تا ۳۵ سیسی آب به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن میتواند نیاز بدن افراد بالای ۵۰ سال به آب را تامین کند.